Όταν η Ομικρον ξέσπασε τον περασμένο μήνα, πολλοί άνθρωποι που είχαν εμβολιαστεί πλήρως και είχαν κάνει και την ενισχυτική δόση με έκπληξη διαπίστωσαν ότι –μετά από δύο χρόνια αποφυγής του ιού– τελικά βρέθηκαν θετικοί στην Covid-19.
Η εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή μας δίδαξε ότι, ενώ τα εμβόλια συνεχίζουν να κάνουν εξαιρετική δουλειά στην προστασία των περισσότερων ανθρώπων από σοβαρές ασθένειες, την νοσηλεία και τον θάνατο, είναι λίγο διαφορετικά τα πράγματα όταν πρόκειται για αυτές τις λιγότερο σοβαρές συμπτωματικές λοιμώξεις.
Ο μεγαλύτερος όγκος αυτών των λεγόμενων «πρωτοποριακών λοιμώξεων» (ή επαναμολύνσεων) που αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια του κύματος της Ομικρον, θεωρήθηκαν λιγότερο σοβαρές από τις λοιμώξεις που καταγράφηκαν σε άτομα που ήταν μη εμβολιασμένα ή μόνο μερικώς εμβολιασμένα.
Και η πρώιμη έρευνα αποδεικνύει ότι η Covid μακράς διαρκείας είναι σημαντικά λιγότερο πιθανή (να συμβεί) σε εμβολιασμένους ή άτομα που είχαν Covid-19.
Ορισμένοι ειδικοί σε μολυσματικές ασθένειες αναμένουν ότι τέτοιες λοιμώξεις θα είναι παρόμοιες στο μέλλον, ενώ άλλοι είναι επιφυλακτικοί στο να μαντέψουν πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν ορισμένες προβλέψεις που βασίζονται σε προηγούμενα κύματα και σε όσα γνωρίζουμε για την Covid-19 τώρα.
Πώς θα είναι οι μολύνσεις από Covid τους επόμενους μήνες;
Οι περισσότεροι ειδικοί σε μολυσματικές ασθένειες δεν εκπλήσσονται που τόσα πολλά εμβολιασμένα άτομα έχουν βρεθεί πρόσφατα θετικοί στον ιό.
«Τα εμβόλια δεν σχεδιάστηκαν για να αποτρέψουν τη μόλυνση. Σχεδιάστηκαν για να αποτρέπουν σοβαρές ασθένειες και το έχουν κάνει εξαιρετικά καλά», λέει η δρ. Τζέιμι Μέιερ, γιατρός λοιμωξιολογίας του Yale Medicine και αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στο Yale School of Medicine.
Η συντριπτική πλειονότητα των «πρωτοποριακών» λοιμώξεων – που η Μέιερ προτιμά να αποκαλεί λοιμώξεις μετά τον εμβολιασμό – ήταν ήπιες. Αλλά είναι σημαντικό να είμαστε σαφείς σχετικά με το τι συνεπάγεται το ήπιο. Η δρ. Τζούλι Πάρσονετ, επιδημιολόγος και καθηγήτρια μολυσματικών ασθενειών στο Stanford Medicine, τόνισε ότι οι ήπιες ασθένειες με Covid-19 μπορεί να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε συμπτώματα, από ρινική καταρροή για μερικές ημέρες έως καταπόνηση και να παραμείνουμε κλινήρεις για μια εβδομάδα. Οι ήπιες λοιμώξεις αφορούν ουσιαστικά όλες τις περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι αρρωσταίνουν αλλά δεν καταλήγουν στο νοσοκομείο. Αποτελούν ένα ευρύ φάσμα, ωστόσο.
Σε γενικές γραμμές, τα πλήρως εμβολιασμένα και όσοι έχουν κάνει και την ενισχυτική δόση τείνουν να βρίσκονται στο «ηπιότερο φάσμα», σύμφωνα με την ίδια, και πολλοί θα είναι εντελώς ασυμπτωματικοί.
Τους επόμενους μήνες, καθώς απομακρυνόμαστε από το κύμα της Ομικρον, πιθανότατα θα δούμε μια περίοδο «ανάπαυλας» στον αριθμό των μολύνσεων που εμφανίζονται. Έχουμε δει, ξανά και ξανά, ότι η σοβαρή ασθένεια εμφανίζεται κυρίως σε άτομα που δεν είναι εμβολιασμένα και (που είναι) μερικώς εμβολιασμένα. Τα άτομα που έχουν υποκείμενη πάθηση που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο για πιο σοβαρή ασθένεια μετά τον εμβολιασμό – αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι οι αναμνηστικές δόσεις παρέχουν εξαιρετική προστασία έναντι σοβαρών εκβάσεων σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Τα μέτρα μετριασμού της μόλυνσης, όπως η χρήση μάσκας, είναι επίσης ζωτικής σημασίας.
«Περιμένω ότι αυτό το ”σχήμα” θα συνεχιστεί, αν και ελπίζω, συνολικά, ο αριθμός των λοιμώξεων θα μειωθεί – και έτσι ο απόλυτος αριθμός των λοιμώξεων μετά τον εμβολιασμό θα μειωθεί επίσης», λέει η Μέιερ.
Πώς θα είναι οι επαναμολύνσεις ή πρωτοποριακές λοιμώξεις σε μερικούς μήνες από τώρα;
Μια μικρή μελέτη από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων διαπίστωσε πρόσφατα ότι η ανθεκτικότητα της προστασίας των ενισχυτικών λήψεων εμβολίου για την Covid - ειδικά όταν πρόκειται για επείγουσα περίθαλψη και επισκέψεις στα επείγοντα - μπορεί να μειωθεί μετά από περίπου τέσσερις μήνες (από τότε που το λάβαμε). Ωστόσο, η σειρά των τριών δόσεων παραμένει εξαιρετικά αποτελεσματική κατά της σοβαρής νόσου με την πάροδο του χρόνου, δήλωσε εκπρόσωπος του CDC στο Associated Press.
Καθώς τα επίπεδα αντισωμάτων μειώνονται, περισσότεροι άνθρωποι θα κολλήσουν λοιμώξεις, λέει η Πάρσονετ, αλλά αυτό δεν αναμένει ότι αυτές οι «πρωτοποριακές» λοιμώξεις (ή επαναμολύνσεις) να γίνουν πιο σοβαρές με την πάροδο του χρόνου. Σκεφτείτε: καταρροή, κρυολογήματα, ίσως περισσότερη διάρροια, λέει.
Η Πάρσονετ είναι πεπεισμένη ότι τα Β κύτταρα Β και τα Τ λεμφοκύτταρά μας – τα οποία ενεργοποιούνται επίσης όταν εμβολιαζόμαστε και αποτελούν μέρος της μακροχρόνιας ανοσολογικής μας απόκρισης στις λοιμώξεις – θα είναι πάντα σε θέση να αντιδρούν πολύ γρήγορα, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο σοβαρότητας. Τα Τ κύτταρά μας θα είναι πάντα εκεί - δεν θα χάσουμε αυθόρμητα αυτή τη μνήμη.
«Μόλις ο ιός εισέλθει στο αίμα, οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν μια πραγματικά καλή και αποτελεσματική ανοσολογική απάντηση σε αυτό», αναφέρει. Αυτές οι «πρωτοποριακές» λοιμώξεις (ή επαναμολύνσεις) θα διατηρήσουν επίσης το ανοσοποιητικό μας σύστημα προετοιμασμένο, κατά κάποιο τρόπο, για να ενισχύσει φυσικά τα Β κύτταρα και τα Τ κύτταρα που μας προστατεύουν από σοβαρές ασθένειες.
«Καθώς τα αντισώματα και τα εμβόλια μειώνονται, μπορεί να δούμε περισσότερα κρυολογήματα – αλλά δεν νομίζω ότι θα δούμε μεγάλη στροφή σε σοβαρές ασθένειες», λέει η Πάρσονετ. Η εξαίρεση εδώ είναι με τα μη εμβολιασμένα άτομα και ορισμένα ανοσοκατεσταλμένα άτομα που δεν μπορούν να αναπτύξουν ισχυρές αποκρίσεις αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό – γι′ αυτό μπορεί να δούμε τις ενισχυτικές δόσεις να συνιστώνται τακτικά για όσους διατρέχουν κίνδυνο.
Θα χρειαστούμε άλλο εμβόλιο αν εμφανιστεί νέα παραλλαγή;
Αν και δεν είναι αναμενόμενο αυτή τη στιγμή, υπάρχει πιθανότητα να εμφανιστεί μια νέα παραλλαγή που να μπορεί να «ξεγελάσει» την ανοσία μας ακόμη περισσότερο από την Ομικρον. «Θα χρειαζόταν κάτι πραγματικά απίστευτο για να την ξεπεράσει [εντελώς]», αναφέρει η Πάρσονετ.
Εάν η μετάδοση του ιού επιταχυνθεί ξανά, μπορεί να χρειαστούμε κι άλλη ενισχυτική δόση, αλλά πότε μπορεί να συμβεί αυτό - και πόσο τακτικά θα χρειαζόμαστε ενισχυτική δόση - είναι άγνωστο.
Οσον αφορά τα εμβόλια για συγκεκριμένες παραλλαγές πάνω στα οποία εργάζονται επί του παρόντος οι κατασκευαστές εμβολίων, υπάρχουν μερικά ζητήματα που πρέπει να λάβουμε υπόψη.
Πρώτον, αν και αυτά τα προσαρμοσμένα εμβόλια μπορεί να στοχεύουν εξαιρετικά καλά μια παραλλαγή, θα μπορούσαν να είναι λιγότερο αποτελεσματικά στην προστασία μας από άλλες παραλλαγές που εμφανίζονται. Αυτό θα μπορούσε να ασκήσει επιλεκτική πίεση στον ιό o οποίος θα μπορούσε να μεταλλαχθεί περαιτέρω για να προσπαθήσει να κάνει την «δουλειά» του απέναντι στο εμβόλιο, λέει η Μέιερ.
Δεύτερο, μέχρι να δημιουργηθούν, να δοκιμαστούν, να κατασκευαστούν και να διανεμηθούν αυτά τα ειδικά εμβόλια για την (νέα) παραλλαγή, το κύμα μπορεί να έχει ήδη περάσει (σκεφτείτε πώς προχώρησαν τα πράγματα με την Αλφα, μετά την Δέλτα και την παραλλαγή Ομικρον).
Μπορεί τελικά να δούμε νέες μεθόδους εμβολιασμού – όπως τα ρινικά σπρέι, τα οποία μπορούν να εμποδίσουν τον ιό να προσκολληθεί στους αεραγωγούς μας και να δημιουργήσει μια λοίμωξη αρχικά. Αυτό που πραγματικά θέλουμε, σύμφωνα με την Πάρσονετ, είναι ένα εμβόλιο συνολικά για τον κορονοϊό - ένα εμβόλιο που θα καλύπτει όλες τις παραλλαγές.
Υπάρχουν πολλοί επιστήμονες που εργάζονται σε αυτούς τους τύπους εμβολίων, αλλά αν και πότε θα είναι έτοιμα και διαθέσιμα είναι ασαφές.