The Scottish play: Το «καταραμένο» έργο του Σαίξπηρ

The Scottish play: Το «καταραμένο» έργο του Σαίξπηρ
PA Archive/PA Images

Οι Βρετανοί ηθοποιοί, τουλάχιστον οι πιο προληπτικοί, δεν προφέρουν ούτε το όνομα του. Προτιμούν να το αποκαλούν -κωδικοποιημένα, συνωμοτικά σχεδόν- «The Scottish play».

Και παρά το γεγονός ότι, έχει, εκτός των άλλων, συνδεθεί από τους προληπτικούς με μία σειρά ατυχημάτων (και επί σκηνής), η αλήθεια είναι ότι, η τραγωδία του Σαίξπηρ «Μάκβεθ» συνεχίζει να προσελκύει σταθερά το ενδιαφέρον μεγάλων ηθοποιών οι οποίοι επιθυμούν να αναμετρηθούν ερμηνευτικά μαζί του -ήδη από την εποχή του Λόρενς Ολίβιε και του Πίτερ Ο′ Τουλ. Βεβαίως, ο Ολιβιέ παραλίγο να σκοτωθεί όταν μέρος του σκηνικού στο θέατρο Old Vic κατέρρευσε εντελώς ξαφνικά σε απόσταση αναπνοής...

Ο «Μάκβεθ» -το έργο δεν έχει χρονολογηθεί- αφορά κατ′ αρχήν μία βασιλοκτονία, συνεπώς είναι μία σπουδή για τη δίψα της εξουσίας και βασίζεται κυρίως στα «Χρονικά της Αγγλίας, Σκωτίας και Ιρλανδίας» του Ραφαήλ Χόλινσεντ (1577).

Σύμφωνα με τον Χόλινσεντ, ο Μάκβεθ έγινε βασιλιάς της Σκωτίας το έτος 1040, αφού δολοφόνησε τον Ντάνκαν. Ο Χόλινσεντ έγραψε πως το στέμμα της Σκωτίας το είχαν υποσχεθεί στον Μάκβεθ «τρεις μάγισσες που ήταν Θεές της Τύχης ή νύμφες ή νεράιδες». Ο Χόλινσεντ έγραψε ακόμα πως σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του ο Μάκβεθ ζητούσε τις συμβουλές «ορισμένων μάγων και μιας μάγισσας» που τον αποκοίμιζαν με ψεύτικες προφητείες οδηγώντας τον κατά αυτόν τον τρόπο στην καταστροφή του. Ωστόσο, ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι το έργο του Σαίξπηρ έχει πιο πολλές ομοιότητες με το «Rerum Scoticarum Historia» του Τζορτζ Μπιουκάναν (1582).

Print Collector via Getty Images

Το έργο αρχίζει με την προφητεία των τριών μαγισσών -σε μία εποχή που το μεταφυσικό και το παραφυσικό ήταν κοινός τόπος- και δεν είναι τυχαίο ότι από όλα τα έργα του Σαίξπηρ, αυτό θεωρείται «καταραμένο». Μάλιστα, κατά μία δημοφιλή εκδοχή του θρύλου, ο Σαίξπηρ χρησιμοποίησε «πραγματικά» ξόρκια και μάγια στο έργο.

Όπως θυμίζει το BBC, ο Μάκβεθ ανέβηκε πρώτη φορά το 1606 και «σημαδεύτηκε» από τον θάνατο ενός εκ των πρωταγωνιστών, του νεαρού ηθοποιού Hal Beridge, ο οποίος πέθανε λίγο πριν την πρεμιέρα (τον αντικατέστησε ο συγγραφέας).

Την εποχή που ανέβηκε ο Μάκβεθ, στον θρόνο της Αγγλίας ήταν ο Ιάκωβος ο Α, ο οποίος υπήρξε βασιλιάς της Σκωτίας -και πήρε υπό την προστασία του τον θίασο του Σαίξπηρ.

Αλλά, η υπόθεση είχε και συνέχεια. Το 1721, ένας ευγενής δυσαρεστημένος από μία παράσταση του έργου, πήδηξε στη σκηνή και άρχισε να φωνάζει. Το κοινό τον κατέβασε, αλλά εκείνος επέστρεψε με τον «στρατό» του και έκαψε το θέατρο καταστρέφοντας το ολοσχερώς.

Στη Νέα Υόρκη, το 1849, δύο «αντίπαλες» παραστάσεις του Μάκβεθ στο Astor Opera House, με πρωταγωνιστές έναν Αμερικανό και έναν Βρετανό, κατέληξαν με τον θάνατο 22 ανθρώπων και τον τραυματισμό περισσότερων από εκατό -ανάμεσα τους και κάποιων που έτυχε να περνούν εκείνη την ώρα έξω από το θέατρο.

Photo 12 via Getty Images

Σε κάθε περίπτωση, ο Σαίξπηρ είναι ο συγγραφέας με τις περισσότερες παραστάσεις στην ιστορία του παγκόσμιου θεάτρου, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τη στατιστική των προληπτικών....