Κατά τη διάρκεια του μεγάλου κύματος καύσωνα στην Ευρώπη τον περασμένο μήνα, το κατάστημα vintage ρούχων της Φλοριάνα Περόνι, στην Ιταλία, έπρεπε να κλείσει για μια εβδομάδα. Ένα φορτηγό με γεννήτριες μπλόκαρε την είσοδο της πόρτας της, καθώς τροφοδοτούσε με ρεύμα την κεντρική ρωμαϊκή συνοικία που επλήγη από μπλακ άουτ, το οποίο προκλήθηκε εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών. Ο κύριος ένοχος: ο κλιματισμός.
Η περίοδος, κατά την οποία οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου, συνέπεσε με το απόγειο της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας, που πλησίασε το υψηλότερο ρεκόρ της Ιταλίας (Ιούλιος 2015), φτάνοντας σε φορτίο άνω των 59 γιγαβάτ στις 19 Ιουλίου.
Η εντατική χρήση ηλεκτρικής ενέργειας έθεσε εκτός λειτουργίας το δίκτυο σε πολλές περιοχές της ιταλικής πρωτεύουσας. Η ζήτηση εκείνη τη δεύτερη εβδομάδα Ιουλίου αυξήθηκε κατά 30% και σχετίζονταν με το κύμα καύσωνα που είχε διαρκέσει ήδη για εβδομάδες.
Όπως πολλοί Ιταλοί, η ίδια η Περόνι δεν έχει κλιματιστικό ούτε στο σπίτι της ούτε στο κατάστημά της. Κάποτε η Ρώμη μπορούσε να βασίζεται στη μεσογειακή αύρα που μείωνε θερμοκρασίες τη νύχτα, αλλά αυτό πλέον έχει γίνει μια μακρινή ανάμνηση.
«Το πολύ-πολύ να ενεργοποιήσουμε τους ανεμιστήρες», είπε η Περόνι. «Πιστεύουμε ότι αυτό είναι αρκετό. Μπορούμε να ανεχτούμε τη ζέστη, άλλωστε ανέκαθεν την ανεχόμασταν» Στην Ευρώπη, όμως, αυτό αρχίζει να αλλάζει.
Εκτός ευρωπαϊκής κουλτούρας ο κλιματισμός
Παρά την αντίσταση πολλών, όπως της Περόνι, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες παγκοσμίως μετατρέπουν τον κλιματισμό από πολυτέλεια σε αναγκαιότητα σε πολλά μέρη της Ευρώπης, η οποία εδώ και πολύ καιρό είναι σχετικά αναποφάσιστη όσον αφορά τα συστήματα ψύξης. Αυτά καταναλώνουν πολλή ενέργεια και πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για μια «αμερικανική απόλαυση».
Οι διοργανωτές εκδηλώσεων στην Ευρώπη μπορεί να προσφέρουν ανεμιστήρες χειρός, εάν οι θερμοκρασίες αναμένονται υψηλές. Οι πελάτες γνωρίζουν ότι μπορεί να ιδρώνουν περιμένοντας στις ουρές στα παντοπωλεία, ενώ οι κινηματογραφικές αίθουσες δεν είναι εγγυημένα κλιματιζόμενες.
Για να αντιμετωπίσουν τη ζέστη, στην Ιταλία και την Ισπανία οι επιχειρήσεις συνήθως κλείνουν για αρκετές ώρες μετά το μεσημεριανό γεύμα και συνήθως προγραμματίζουν τις διακοπές τους για τον Αύγουστο, ώστε οι οικογένειες να μπορούν να απολαύσουν την παραλία ή το βουνό.
«Δειλή» αύξηση της ζήτησης
Η ευρωπαϊκή ζήτηση στην αγορά κλιματιστικών έχει αυξηθεί από 10% το 2000 σε 19% πέρυσι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Αυτό εξακολουθεί να είναι ένα δειλό βήμα, αν σκεφτεί κανείς ότι το αντίστοιχο ποσοστό για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περίπου στο 90%. Πολλοί στην Ευρώπη αντιστέκονται λόγω κόστους, ανησυχίας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ή για τις υπόνοιες περί δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία από τα ρεύματα ψυχρού αέρα, συμπεριλαμβανομένων των κρυολογημάτων, των αυχενικών προβλημάτων ή και χειρότερων περιπετειών.
Τα συστήματα ψύξης παραμένουν σπάνια στις σκανδιναβικές χώρες, ακόμη και στη Γερμανία, όπου οι θερμοκρασίες πλέον ξεπερνούν σε πολλές περιπτώσεις τους 30 βαθμούς, για παρατεταμένες μάλιστα περιόδους.
Στην Ιταλία, οι πωλήσεις κλιματιστικών μονάδων αυξήθηκαν από 865.000 μονάδες ετησίως το 2012 σε 1,92 εκατομμύρια το 2022, κυρίως για επαγγελματική και όχι οικιακή χρήση.
Η Γαλλία, με λίγο μεγαλύτερο πληθυσμό, δείχνει μεγαλύτερη αντίσταση, πουλώντας 1 εκατομμύριο μονάδες το χρόνο. Ο κλιματισμός ήταν σπάνιος στη Γαλλία μέχρι που ένα κύμα καύσωνα το 2003 σκότωσε χιλιάδες, κυρίως ηλικιωμένους. Ωστόσο, τα περισσότερα σπίτια και διαμερίσματα, εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις δεν είναι κλιματιζόμενα.
Εναλλακτικές λύσεις
Η Νικόλ Μιράντα, που έχει συντάξει σχετική μελέτη, εκφράζει τον προβληματισμό της σχετικά με την εκτεταμένη χρήση κλιματιστικών.
«Δεν λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις των αστικών θερμικών νησίδων», λέει, όπου οι πόλεις δεν μπορούν να δροσιστούν τη νύχτα και οι επιφάνειες «καίνε» σαν καλοριφέρ. «Από επιστημονική άποψη, εάν όλοι τρέξουμε προς τη λύση του κλιματισμού, θα αντιμετωπίσουμε ένα διαφορετικό είδος προβλήματος, επειδή από τη χρήση του καταναλώνεται πολλή ενέργεια και εκπέμπονται υψηλά επίπεδα άνθρακα».
Οι πόλεις θα πρέπει να εξετάσουν άλλες λύσεις, όπως η σκίαση κτιρίων και η ενσωμάτωση ψυκτικών σωμάτων νερού, τονίζει η Μιράντα. Υποστηρίζει, επίσης, μια τάση που είναι να δροσίζονται οι άνθρωποι αντί των χώρων, χρησιμοποιώντας π.χ. παγοκύστες σε ρούχα ή υφάσματα υψηλής τεχνολογίας που διαχέουν τη θερμότητα του σώματος πιο αποτελεσματικά.
Τι θα γίνει αν αυξηθούν τα κλιματιστικά
Μετεωρολόγοι της εθνικής μετεωρολογικής υπηρεσίας της Γαλλίας, προειδοποίησαν αυτό το καλοκαίρι ότι εάν ο αριθμός των μονάδων air condition διπλασιαστούν στο Παρίσι μέχρι το 2030, η θερμοκρασία της πόλης θα αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου λόγω της θερμότητας που εκλύεται από αυτά.
Στην Ισπανία οι γείτονες στις πολυκατοικίες τσακώνονται μεταξύ τους για τον θόρυβο που κάνουν οι εξωτερικές μονάδες. Αυτό σημαίνει προβλήματα για τους διαχειριστές ακινήτων. «Κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να ανοίξουν ένα παράθυρο επειδή τους έρχεται καυτό κύμα», περιγράφει ο Πάμπλο Αμπασκάλ, πρόεδρος του συμβουλίου διαχειριστών ακινήτων της Ισπανίας. «Με την αύξηση των συστημάτων κλιματισμού στα σπίτια, πολλά κτίρια σύντομα δεν θα έχουν πουθενά να τοποθετήσουν τις συσκευές».
Ο κλιματισμός είναι πολύ βασικός για τους ηλικιωμένους σε περίοδο καύσωνα, ωστόσο, η συνεχής χρήση κλιματιστικού δεν είναι μια προσιτή επιλογή για πολλούς ηλικιωμένους που ζουν με σταθερό βασικό εισόδημα.
Στα 83 της, η Αγγελική Βασιλείου σκέφτεται τόσο τον λογαριασμότ του ρεύματος όσο και τις μελλοντικές γενιές πριν πατήσει το «on», γράφει χαρακτηριστικά το Associated Press.