«Οπως στα πάντα, έτσι και στην αφήγηση ενός τόπου, όταν προσέχεις κάτι συγκεντρωμένος και με προσήλωση, τείνεις να το αντιλαμβάνεσαι σε βάθος και ως αποτέλεσμα να το εκτιμάς παραπάνω», λέει στη HuffPost o διεθνώς καταξιωμένος φωτογράφος, Γιώργης Γερόλυμπος. Ο ίδιος διάλεξε μια διακριτική και σιωπηλή προσέγγιση του θέματός του στην πρόταση που του έκανε το Ιδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή να δημιουργήσει ένα βιβλίο και μία έκθεση φωτογραφίας με θέμα το μεσαιωνικό χωριό της Καλαμωτής Χίου. «Στο σύντομο χρόνο που πέρασα μαζί τους, οι κάτοικοι του χωριού με καλωσόρισαν, εμένα και τον φακό μου, και με κοίταξαν με ηρεμία, αποδοχή και κάποια διακριτική περηφάνια».
Η έκθεση του Γιώργη Γερόλυμπου με τίτλο: «Καλαμωτή: ένα μεσαιωνικό χωριό της Χίου» εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2025 στις 18:30 στην Αίθουσα Εκθέσεων και Εκδηλώσεων του Ιδρύματος Μιχελή και συνοδεύεται από το ομώνυμο λεύκωμα που χωρίζεται σε 4 ενότητες.
– «Τη γαλήνη που ένιωσα ερχόμενος σε αυτό τον τόπο την αναγνώρισα σε κάθε εικόνα που είδα μέσα από φακό μου», έχετε πει για το πως βιώσατε τη φωτογράφιση του μεσαιωνικού χωριού της Καλαμωτής Χίου. Πως έτυχε να βρεθείτε εκεί;
Το 2022 το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή μου απηύθυνε μία πρόταση να δημιουργήσω ένα βιβλίο και μία έκθεση φωτογραφίας με θέμα το μεσαιωνικό χωριό της Καλαμωτής. Το Ίδρυμα έχει μακρά ιστορία στη διαφύλαξη και διάδοση της ιστορίας της αρχιτεκτονικής και και εστιάζει το ενδιαφέρον του κοινού σε ζητήματα τέχνης και αισθητικής. Επισκέφθηκα το χωριό για μία πρώτη κατανόηση του χώρου και των απαιτήσεων του έργου και επέστρεψα στην Αθήνα μετά από λίγο. Επί χρονικό διάστημα αρκετών μηνών, προσπάθησα να βρω ποια θα ήταν η προσέγγιση που θα ήθελα να προτείνω και να ακολουθήσω. Πυξίδα μου σε αυτή την αναζήτηση υπήρξε η βαθύτατή μου πεποίθηση ότι θα έπρεπε, πάση θυσία, να αποφευχθεί τόσο η ωραιοποίηση όσο και μοιρολατρία: Ούτε «εφεύρεση» σημασίας εκεί που δεν υπάρχει, όπως φερ’ ειπείν οι cartpostal, ούτε όμως μοιρολόι πάνω από «περασμένα μεγαλεία». Η προσέγγιση θα όφειλε να είναι διακριτική και σιωπηλή.
– Με ποιο τρόπο και πόσο καιρόν δουλέψατε για τη συγκεκριμένη καταγραφή; Ποιος σκοπός της;
Ο τρόπος εργασίας που ακολουθώ εδώ και χρόνια είναι αρκετά αργός και προσεκτικός. Πολύ πριν φωτογραφίσω, πολύ πριν καν σηκώσω τη φωτογραφική μηχανή, περνώ χρόνο έρευνας σε έναν τόπο. Τον περπατάω επί μέρες, τον παρατηρώ, σημειώνω τα χαρακτηριστικά του σε ένα τετράδιο, γνωρίζω σταδιακά τους ανθρώπους του, κάνω τον εαυτό μου μια οικεία παρουσία. Με λίγα λόγια πριν με αποδεχθεί ο τόπος ως φωτογράφο, προσπαθώ να με αποδεχθεί ως άνθρωπο, φίλο ή απλώς συζητητή. Μόνο κατόπιν αυτής της μακράς διαδικασίας, τόσο ο τόπος ανοίγει προς εμένα όσο και εγώ αρχίζω να καταλαβαίνω τις ποιότητες και τα χαρακτηριστικά του. Όταν επιτευχθεί αυτό, τότε φωτογραφίζω μεθοδικά και με πρόγραμμα, ενότητα-ενότητα, θέμα με θέμα, κλείνοντας την κάθε μία πριν ανοίξω την επόμενη.
– Σε ποιες θεματικές ενότητες χωρίζεται το βιβλίο και η έκθεση «Καλαμωτή: ένα μεσαιωνικό χωριό της Χίου» και βάσει ποιου σκεπτικού έγινε ο συγκεκριμένος διαχωρισμός;
Τόσο το βιβλίο, πρωτίστως, όσο και η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις ισότιμες ενότητες: τον οικισμό από ψηλά σε κάτοψη, τον οικισμό μέσα στους δρόμους του, τους ανθρώπους που ζουν εκεί και τα μαστιχόδεντρα που επί αιώνες αποτέλεσαν τη βασική παραγωγή των κατοίκων του χωριού.
Η ιδέα πίσω από αυτή τη διαίρεση σε τέσσερα τμήματα ήταν ότι παρά το γεγονός ότι έχω, εδώ και κάποια χρόνια, καθιερωθεί ως φωτογράφος αρχιτεκτονικής, θα αποτελούσε μεγάλη παράλειψη να προσεγγίσει κανείς ένα τόσο πολύ-επίπεδο τόπο επικεντρώνοντας το βλέμμα του αποκλειστικά και μόνο στο κτισμένο περιβάλλον. Βεβαίως και ένα χωριό είναι τα κτίρια, οι δρόμοι και οι πλατείες του αλλά ακόμα σημαντικότερο, ένα χωριό είναι οι άνθρωποί του και οι δραστηριότητές του, η ψυχή του τόπου και τα «χέρια» του.
– Ποιο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της δουλειάς σε σχέση με τις δουλειές για τις οποίες σας γνωρίζουμε, όπως τη φωτογράφιση του ΚΠΙΣΝ;
Ας μου επιτραπεί να πω ότι αυτή είναι μια εξαιρετική ερώτηση. Προφανώς, δεν μπορώ να είμαι ο δημιουργός και ταυτόχρονα ο κριτής της δουλειάς μου σε βάθος χρόνου. Αν έχω μια ελπίδα είναι ότι συν τω χρόνω δεν μεγάλωσα μόνο ηλικιακά αλλά ωρίμασα, επίσης. Στη φωτογραφική ενότητα του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, επί δέκα χρόνια φωτογράφισα και προσπάθησα να ερμηνεύσω τα ενδιάμεσα στάδια της κατασκευής αυτού του μεγάλου έργου κομβικής σημασίας τόσο για την Αθήνα όσο και για τη χώρα. Οι φωτογραφίες που παρήχθησαν εκεί προσπάθησαν να κρατήσουν στη μνήμη τα ενδιάμεσα στάδια της κατασκευής, επιστρέφοντας στην αρχιτεκτονική το «δάνειο» που αυτή χάρισε στη φωτογραφία με τη μορφή αυτόνομων εικαστικών έργων των όχι τόσο σημαντικών, σε σχέση με το τελικό αποτέλεσμα, ενδιάμεσων εφήμερων τοπίων της που εμφανίζονταν για μικρό χρονικό διάστημα πριν θαφτούν κάτω από το επόμενο επίπεδο της κατασκευής. Εν συγκρίσει με την αρχαιολογική ανασκαφή όπου σκάβοντας κάθε στάθμη αφού καταγραφεί χάνεται από το σκάψιμο στην επόμενη, στην κατασκευή κάθε επίπεδο χάνεται από το κτίσιμο του επόμενου.
Στην Καλαμωτή, οι φωτογραφίες δεν κοιτούν κανένα ενδιάμεσο στάδιο, παρατηρούν αποκλειστικά και μόνο τη συνέχεια του τόπου όπως αυτός εμφανίζεται σήμερα. Είμαι ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος από την ενότητα των πορτραίτων των κατοίκων του χωριού. Όχι μόνο γιατί, ως φωτογράφος αρχιτεκτονικής δεν έχω εμπειρία στην φωτογραφία πορτραίτου αλλά περισσότερο για την διαπεραστικότητα του βλέμματος των φωτογραφιζομένων. Στο σύντομο χρόνο που πέρασα μαζί τους, με καλωσόρισαν, εμένα και τον φακό μου, και με κοίταξαν με ηρεμία, αποδοχή και κάποια διακριτική περηφάνια. Οι εικόνες αυτού του βιβλίου είναι πιο προσωπικές, πιο κοντινές και κυρίως πιο γαλήνιες, αντίστοιχες του χωριού της Καλαμωτής.
– Ποια η εμπειρία σας από τη συνεργασία σας το 2020 με το Μουσείου του Λούβρου για να αναλάβετε τη φωτογράφιση για το επίσημο βιβλίο του Μουσείου στο Abu Dhabi;
Η εμπειρία υπήρξε συναρπαστική και ταυτόχρονα σουρεαλιστική. Ξεκίνησε αρκετά χρόνια νωρίτερα όταν το 2108, λόγω της μονογραφίας μου «Oρθογραφίες», με προσέγγισε το Μουσείο του Λούβρου ανακοινώνοντάς μου ότι είμαι ένας εκ των πέντε φωτογράφων που έχουν επιλέξει να περάσουν στην τελική ομάδα διερεύνησης πριν καταλήξουν στον τελικό, όλοι μας προερχόμασταν από διαφορετικές χώρες με κυρίαρχη την παρουσία Γάλλων συναδέλφων. Με το πέρασμα του χρόνου αρχίσαμε να δεχόμαστε ερωτήσεις που οφείλαμε να απαντήσουμε, ερωτήσεις τεχνικού, αισθητικού αλλά και φιλοσοφικού περιεχομένου έτσι ώστε το Μουσείο να αντιληφθεί την προσέγγιση του καθενός από εμάς. Και ακριβώς στο μέσο αυτής της διαδικασίας προέκυψε ο covid-19,η καραντίνα και η απαγόρευση ταξιδιών και πτήσεων, ως εκ τούτου η κατάσταση έγινε πολύ πιο πολύπλοκη. Όταν βρέθηκα, πλέον, στο AbuDhabi, η εμπειρία αποδείχθηκε μοναδική: επί μεγάλο χρονικό διάστημα βρέθηκα να φωτογραφίζω μόνος μου σε ένα άδειο μουσείο, λόγω της πανδημίας, και να έχω απέραντο χρόνο να παρατηρώ την ποιότητά του σε κάθε λεπτομέρεια. Έχοντας την τύχη να έχω φωτογραφίσει το έργοτου JeanNouvelσε τρεις διαφορετικές φορές ήδη, το Μουσείο του Λούβρου AbuDhabiμε εντυπωσίασε. Αποτελεί ένα καταπληκτικό κτίριο σχεδιασμένο με μεγάλη συνθετική οικονομία και αυτοσυγκράτηση που ακολουθεί το λεξιλόγιο που είδαμε για πρώτη φορά στο InstitutdeMondeArabστο Παρίσι από τον JeanNouvel τη δεκαετία του ’80. Αποτελεί μια ιδιαίτερα ώριμη και μετρημένη στιγμή στην πορεία αυτού του μεγάλου αρχιτέκτονα.
– Το προτελευταίο σας βιβλίο με τίτλο «Ορθογραφίες» εκδόθηκε από τις εκδόσεις Yale University και παρουσιάστηκε στο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης. Τι περιλαμβάνει;
Οι «Ορθογραφίες» δημοσιεύτηκαν το 2017, κυκλοφόρησαν διεθνώς από τοYale University Press σε όλα τα μήκη και πλάτη αυτού του κόσμου και παρουσιάστηκαν το Μάρτιου στην Αθήνα και τον Ιούνιο του ίδιου έτους στο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης. Το βιβλίο περιλάμβανε 64 φωτογραφίες επιλεγμένες από πολλές περισσότερες που έγιναν κατά τη διάρκεια μίας δεκαετίας από τις αναρριχήσεις μου στους 11 πυργογερανούς του εργοταξίου, από ύψη 30 έως 125 μέτρα. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν εικόνες κατόψεων του εργοταξίου αποδίδοντας εικαστική ποιότητα στα ενδιάμεσα στάδια της κατασκευής όπως αυτή εξελίσσονταν από το έδαφος έως την τελική μορφή του κτιρίου. Το δεύτερο τμήμα του βιβλίου ισορροπεί το πιο εικαστικό πρώτο, δίνοντας στον αναγνώστη ένα λεπτομερές χρονολόγιο της κατασκευής από το άδειο, χέρσο οικόπεδο του παλαιού ιπποδρόμου της Καλλιθέας έως τη εμφάνιση στο κοινό της χώρας του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Πρόκειται περί μίας ενότητας φωτογραφιών και ενός έργου στο οποίο έδωσα ότι είχα και δεν είχα και μου επέστρεψε τα πάντα στο πολλαπλάσιο.
– Κύριε Γερόλυμπε, τι είναι η φωτογραφία για εσάς;
Με μεγάλη ανακούφιση οφείλω να πως ότι ένας από τους καλύτερους ορισμούς για τη φωτογραφία που συνάντησα ποτέ είναι του περίφημου Αμερικανού φωτογράφου Robert Adams που είπε ότι «η φωτογραφία ενός τόπου περιέχει τρεις ποιότητες: γεωγραφία, αυτοβιογραφία και μεταφορά. Αυτό κάθε φωτογράφος, παραδοσιακά, προσπαθεί να κάνει είναι να φέρει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον σε μία εικόνα. Για να πετύχει μία φωτογραφία χρειάζεται μέσα της να εμπεριέχονται η υπόμνηση του παρελθόντος, τα νέα της ημέρας και η προσμονή αυτού που έρχεται».
Το μόνο που θα τολμούσα να προσθέσω σε αυτό είναι ότι, βάσει εμπειρίας πια, η φωτογραφία σε κάνει να κοιτάς ακόμα πιο προσεκτικά, με αργό ρυθμό και μέθοδο και κυρίως λεπτομέρεια. Και όπως στα πάντα, έτσι και στην αφήγηση ενός τόπου, όταν προσέχεις κάτι συγκεντρωμένος και με προσήλωση, τείνεις να το αντιλαμβάνεσαι σε βάθος και ως αποτέλεσμα να το εκτιμάς παραπάνω.
Στις φωτογραφίες της Καλαμωτής απεικονίζεται τόσο το παρελθόν και το παρόν του χωριού όσο και το μέλλον του, με ηρεμία, αποτίμηση και λεπτομέρεια.
– Ποιο είναι το επόμενο σχέδιό σας;
Έχω την αίσθηση ότι βρίσκομαι σε ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο, ίσως και λόγω ηλικίας, με τα παιδιά μου να έχουν, πλέον, μεγαλώσει στο βαθμό που να μην με χρειάζονται καθημερινά συνέχεια, που μου δίνει τη δυνατότητα να ξαναβρίσκω την ηρεμία να εμβαθύνω στα πράγματα που έχω μπροστά μου.
Το Φεβρουάριο του 2026 θα κυκλοφορήσει από τον Γερμανικό Εκδοτικό Οίκο HatjeCantz το βιβλίο AthensAsaProject, που κάναμε από κοινού με τον συγγραφέα, καθηγητή αρχιτεκτονικής και φίλο Πλάτωνα Ησαΐα. Το βιβλίο αναλύει την πόλη των Αθηνών και εστιάζει στη δομική της μονάδα, την πολυκατοικία αποτελούμενο από δύο διακριτά και ταυτόχρονα αλληλοσυμπληρούμενα στοιχεία, το κείμενο που υπογράφει ο Πλάτων και τις φωτογραφικές ενότητες που υπογράφω εγώ. Από εκεί και πέρα, είναι έτοιμες δύο εκθέσεις και βρίσκομαι στο επίπεδο του σχεδιασμού μίας ακόμα που απαιτεί τον χρόνο της λόγω περιπλοκότητας και πολλών διαφορετικών παραγόντων. Κοιτάμε μπροστά και προχωράμε.
Ποιος είναι ο Γιώργης Γερόλυμπος
Γιώργης Γερόλυμπος (Παρίσι, Γαλλία 1973)
Σπούδασε Φωτογραφία στην Αθήνα και Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη, ολοκληρώνοντας μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορική διατριβή στην Μεγάλη Βρετανία. Είναι υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright και μέλος της Ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία το 2012 και εκ νέου το 2014. Από το 2006 και για μία δεκαετία υπήρξε ο επίσημος φωτογράφος της κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος σε αρχιτεκτονική του Renzo Piano. Το 2020 επιλέχθηκε από το Μουσείου του Λούβρου για να αναλάβει τη φωτογράφιση για το επίσημο βιβλίο του Μουσείου στο Abu Dhabi έργο του Jean Nouvel. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ορθογραφίες» εκδόθηκε από τις εκδόσεις Yale University και παρουσιάστηκε στο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης .
Info:
Γιώργης Γερόλυμπος – Εκθεση Φωτογραφίας
«Καλαμωτή: ένα μεσαιωνικό χωριό της Χίου»
Εγκαίνια Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2025 στις 18:30
Αίθουσα Εκθέσεων και Εκδηλώσεων του Ιδρύματος Μιχελή
