Ο Χειμώνας έρχεται

Η Ελλάδα διαχρονικά στηρίχθηκε μόνο από δυτικούς συμμάχους, ως ένα ιδιότυπο Castle Black του Game of Thrones. Μόνο που ενώ κάποτε το Τείχος είχε σύγχρονο εξοπλισμό και κύρος, σήμερα παραμένει στη βάση του σαθρό, αποδυναμωμένο και δίχως σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Με το «χειμώνα να έρχεται», τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια και τις προκαταλήψεις για την ηγεσία της Ευρώπης, είναι αναγκαία η επαναχάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής. Χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο και ευέλικτο στρατηγικό δόγμα πάνω στο οποίο θα δομηθούν οι διεθνείς σχέσεις, η εξοπλιστική πολιτική και οι προτεραιότητες τόσο σε επίπεδο συμμαχιών, αλλά κυρίως σε μέσα διεύρυνσης της ισχύος μας.
|
Open Image Modal
Charles McQuillan via Getty Images

Η Ολλανδία απαγορεύει σε Τούρκο Υπουργό να προσγειωθεί στο έδαφος της. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επαναφέρει τη visa για τους πολίτες των ΗΠΑ, η Σουηδία την υποχρεωτική στράτευση και 24 από τις 28 χώρες του ΝΑΤΟ αύξησαν τις στρατιωτικές δαπάνες την περασμένη χρονιά.

Θα μπορούσαν να είναι ειδήσεις μιας άλλης εποχής εποχής όμως φευ! Είναι ο κόσμος μας, δέκα μόλις χρόνια από τη στιγμή που ο Στ. Τζομπς παρουσίασε το πρώτο iphone, πυροδοτώντας έκρηξη στην παροχή παγκόσμιων ψηφιακών υπηρεσιών, πέρα και πάνω από σύνορα. Είναι η χρονιά που η υπερδύναμη έχει ηγέτη τον Ντ. Τραμπ με δόγμα το εσωστρεφές «America great again» και η Μ. Βρετανία αναζητεί το μέλλον της πίσω στο αυτοκρατορικό της παρελθόν.

Ζούμε δίχως αμφιβολία, μια εποχή, όπου οι μεγάλοι παίκτες του διεθνούς συστήματος αναθεωρούν τους ρόλους τους. Και μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, η ατελής δομή και η sui generis φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδεικνύονται η μεγαλύτερη τροχοπέδη στην ενίσχυση της δικής της εξωτερικής διάστασης. «Κυρίαρχος είναι αυτός που την κρίσιμη στιγμή παίρνει τις αποφάσεις», υποστήριζε ο Καρλ Σμιτ, αρκετά χρόνια πριν οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Αυστρίας, της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Βουλγαρίας, της Κροατίας και της Σλοβακίας αποφασίσουν ότι θα διαχειριστούν μονομερώς την κρίση στο προσφυγικό, αρνούμενες να ευθυγραμμιστούν πλήρως με τις υποχρεώσεις που απορρέει η συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το εντυπωσιακό όμως είναι, πως το κάνουν έχοντας κοινωνική στήριξη κόντρα σε μια εποχή, όπου η κίνηση προσώπων, ιδεών και κεφαλαίων έχει πάψει να οριοθετείται από εδαφικές γραμμές.

Αδιαμφισβήτητα το χρονικό στιγμιότυπο του σήμερα, αποτυπώνει ένα κόσμο που αλλάζει. Η Παγκοσμιοποίηση εφαπτόμενη με το τέλος της Νεωτερικότητας, ενεργοποίησε αντιδραστικά ανακλαστικά των κοινωνιών και πλέον τα σύνορα δείχνουν να ανακτούν τη θέση τους στο διεθνές σύστημα. Το έθνος κράτος που δημιουργήθηκε για να περιοριστεί η επιρροή των υπερεθνικών εξουσιών του Μεσαίωνα, φαίνεται πως 500 χρόνια μετά τη Μεταρρύθμιση του Μαρτίνου Λουθήρου απολαμβάνει ένα deja vu, ανάλογο αυτού του 17ου αιώνα.

Και μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα που είχε δομήσει την εξωτερική και αμυντική της πολιτική στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει η συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, βρίσκεται οικονομικά εξαντλημένη σε μια περιοχή «γεμάτη ταυτότητες και δαίμονες», όπως σημείωσε πρόσφατα ο Φ. Φουκουγιάμα, θέλοντας να περιγράψει με τρεις λέξεις 25 αιώνες βίας και εθνικισμών στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η κοινή γραμμή στα εθνικά θέματα των προηγούμενων δεκαετιών μοιάζει ασυνεχής, μιας και η παρούσα κυβέρνηση με τις αμφιλεγόμενες επιλογές προσώπων και πολιτικών δείχνει να κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση. Όμως είναι πολύ επικίνδυνο να αφήνεις την εξωτερική πολιτική σε αμφιλεγόμενους.

Παρ' όλα αυτά, η χώρα παραμένει σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένη στη Δύση, πέρα από τις κατά καιρούς ψευδαισθήσεις των «ανοιχτών οριζόντων». Η Ελλάδα διαχρονικά στηρίχθηκε μόνο από δυτικούς συμμάχους, ως ένα ιδιότυπο Castle Black του Game of Thrones. Μόνο που ενώ κάποτε το Τείχος είχε σύγχρονο εξοπλισμό και κύρος, σήμερα παραμένει στη βάση του σαθρό, αποδυναμωμένο και δίχως σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Με το «χειμώνα να έρχεται», τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια και τις προκαταλήψεις για την ηγεσία της Ευρώπης, είναι αναγκαία η επαναχάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής. Χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο και ευέλικτο στρατηγικό δόγμα πάνω στο οποίο θα δομηθούν οι διεθνείς σχέσεις, η εξοπλιστική πολιτική και οι προτεραιότητες τόσο σε επίπεδο συμμαχιών, αλλά κυρίως σε μέσα διεύρυνσης της ισχύος μας. Ένα δόγμα όμως, αποτέλεσμα μελέτης των ιστορικών μας λαθών, ρεαλιστικής εκτίμησης του σημερινού συσχετισμού ισχύος και με την ακαδημαϊκή κοινότητα σε ενεργητικό ρόλο.

Σε μια περίοδο που ο κόσμος επιστρέφει στην έννοια της ταυτότητας, η Ελλάδα οφείλει να αναδείξει τη δική της, προσδίδοντας στο στρατηγικό της ρόλο νέα μέσα και χαρακτηριστικά. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάνουμε διεθνείς συμμάχους, επειδή η σημερινή πολιτική ηγεσία αποφάσισε να τιμήσει το Φ.Κάστρο ή τα 50 χρόνια από το θάνατο του Τσε Γκεβάρα. H ταυτότητα είναι η αντανάκλαση του εαυτού μας και του τρόπου με τον οποίο προσδιορίζουμε τα χαρακτηριστικά του συνόλου στο οποίο ανήκουμε. Και η σύγχρονη Ελλάδα δεν πρέπει να αποδέχεται μόνο την πατρότητα της λέξης «χάος». Οφείλει να ανασυντάξει τις δυνάμεις της για να ενδυναμώσει εκ νέου την Κυριαρχία της. Διότι αν δε το κάνει έγκαιρα, τότε υπάρχει περίπτωση να επιβεβαιωθεί ο Ησίοδος και από το Χάος να προκύψει ο Έρεβος και η Μαύρη Νύχτα.