Κανένα διαβατήριο και καμία βίζα για Ρώσους ολιγάρχες

Το ΕΚ προτείνει νέους κανόνες για να λυθούν τα προβλήματα που συνδέονται με τα προγράμματα «ιθαγένειας/διαμονής μέσω επενδύσεων».
Open Image Modal
picture alliance via Getty Images

Σε συνέχεια προηγούμενου ρεπορτάζ, αναφορικά με τη στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα λεγόμενα «χρυσά διαβατήρια» και τις «χρυσές βίζες», το ΕΚ επανήλθε εγκρίνοντας έκθεση νομοθετικής πρωτοβουλίας, με την οποία οι Ευρωβουλευτές κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει σχετική πρόταση έως το τέλος της θητείας της. 

Στη συζήτηση που διεξήχθη στην ολομέλεια, πολλοί ομιλητές αναφέρθηκαν και στη δέσμευση που ανέλαβαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ, να περιορίζουν την πρόσβαση των εύπορων Ρώσων (με δεσμούς με την κυβέρνηση). Το τελικό κείμενο εγκρίθηκε με 595 ψήφους υπέρ, 12 κατά και 74 αποχές.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαιρετίζει την πρόθεση των σχετικών κρατών μελών να σταματήσουν την πώληση της ιθαγένειας της ΕΕ σε αυτούς τους Ρώσους πολίτες, ζητώντας τον άμεσο αποκλεισμό των Ρώσων αιτούντων από τα προγράμματα και των δύο τύπων. Οι ευρωβουλευτές προτρέπουν τις κυβερνήσεις της ΕΕ να επανεξετάσουν όλες τις αιτήσεις που έχουν εγκρίνει τα τελευταία έτη και να διασφαλίσουν ότι «κανένας Ρώσος ιδιώτης με οικονομικούς, επιχειρηματικούς ή άλλους δεσμούς με το καθεστώς του Πούτιν» δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει διαβατήριο ή βίζα της ΕΕ. Ακόμη, καλούν την Επιτροπή να αποκλείσει όλους του Ρώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ από όλα τα προγράμματα «χρυσής βίζας».

Απαγόρευση των «χρυσών διαβατηρίων»

Το Κοινοβούλιο τονίζει ότι τα προγράμματα ιθαγένειας μέσω επενδύσεων («Citizenship by Investment - CBI»), βάσει των οποίων υπήκοοι τρίτων χωρών μπορούν να αποκτήσουν δικαιώματα ιθαγένειας έναντι χρηματικού ποσού, υπονομεύουν την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο χαρακτηρίζει τα προγράμματα αυτά (στη Μάλτα, στη Βουλγαρία και στην Κύπρο) ως «καιροσκοπική συμπεριφορά», καθώς τα εν λόγω κράτη μέλη πωλούν κάτι που ποτέ δεν προοριζόταν για εμπόρευμα. Έχουν γίνει δεκτές αιτήσεις ακόμη και όταν δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις, λένε οι ευρωβουλευτές, ζητώντας να καταργηθούν σταδιακά αυτά τα προγράμματα λόγω των κινδύνων που ενέχουν.

Ειδικοί κανόνες για τις «χρυσές βίζες»

Σημειώνοντας ότι τα προγράμματα διαμονής μέσω επενδύσεων («Residence by Investment - RBI») ενέχουν λιγότερο σοβαρούς κινδύνους, το Κοινοβούλιο ζητά να θεσπιστούν κανόνες σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή. Συγκεκριμένα, το Κοινοβούλιο ζητά μεταξύ άλλων:

  • να υποβάλλονται οι αιτούντες σε αυστηρούς ελέγχους ιστορικού (οι οποίοι θα αφορούν και τους συγγενείς τους, αλλά και την προέλευση των κεφαλαίων τους), να γίνεται υποχρεωτική διασταύρωση των στοιχείων τους στις βάσεις δεδομένων που τηρεί η ΕΕ και να λαμβάνονται υπόψη τυχόν διαδικασίες ελέγχου που έχουν διεξαχθεί σε τρίτες χώρες
  • να υποχρεούται κάθε κράτος μέλος να κοινοποιεί τυχόν αιτήσεις που επεξεργάζεται, μέσω και ενός συστήματος «κοινοποίησης και διαβούλευσης» που θα επιτρέπει στα άλλα κράτη μέλη να διατυπώνουν αντιρρήσεις
  • να θεσπιστούν απαιτήσεις όσον αφορά την ελάχιστη διάρκεια πραγματικής διαμονής στη χώρα (για τους αιτούντες) και την ενεργό συμμετοχή, την ποιότητα, την προστιθέμενη αξία και τη συμβολή στην οικονομία (για τις επενδύσεις τους).

Ένα κατακερματισμένο σύστημα και ο ρόλος των μεσαζόντων

Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη λύπη τους για την έλλειψη ολοκληρωμένων ελέγχων ασφαλείας και διαδικασιών ελέγχου και στους δύο τύπους προγραμμάτων, προσθέτοντας ότι δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η υποβολή διαδοχικών αιτήσεων σε διαφορετικά κράτη μέλη. Τα δε κράτη μέλη δεν θα πρέπει να βασίζουν τις αποφάσεις τους σε ελέγχους που διενεργούνται από μη κρατικούς φορείς. Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης να θεσπιστεί ειδική εισφορά υπέρ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, η οποία θα αντιστοιχεί σε σημαντικό ποσοστό επί των επενδύσεων που πραγματοποιούνται στα κράτη μέλη. Η εισφορά αυτή θα επιβάλλεται στα μεν «χρυσά διαβατήρια» έως ότου αυτά καταργηθούν οριστικά, στις δε «χρυσές βίζες» επ’ αόριστον. Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης από την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι το ίδιο παράδειγμα θα ακολουθήσουν και οι τρίτες χώρες των οποίων οι πολίτες εισέρχονται χωρίς θεώρηση στην ΕΕ.

Επισημαίνοντας ότι οι μεσάζοντες δεν λειτουργούν με διαφάνεια και δεν λογοδοτούν σε κανέναν, το Κοινοβούλιο ζητά να απαγορευτεί η συμμετοχή τους στα προγράμματα «ιθαγένειας μέσω επενδύσεων». Ζητά ακόμη να θεσπιστεί «αυστηρός και δεσμευτικός κανονισμός» όσον αφορά τον ρόλο τους στα προγράμματα «διαμονής μέσω επενδύσεων», ο οποίος θα πρέπει να προβλέπει κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων.