Η επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ στην Ταϊβάν έχει προκαλέσει την οργή της Κίνας οδηγώντας αφενός τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον, που είναι ήδη σε σοβαρή δοκιμασία, σε νέα επικίνδυνα, άγνωστα μονοπάτια ενώ όπως είναι ήδη εμφανές αυξάνει το επίπεδο της κινεζικής επιθετικότητας προς το νησιωτικό κράτος.
Ο κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, είχε άλλωστε προειδοποιήσει λίγα 24ωρα νωρίτερα σε μια μακρά συνομιλία που είχε με τον αμερικανό ομόλογό του, Τζο Μπάιντεν, πως οι κινήσεις της Ουάσιγκτον σε ό,τι αφορά την Ταϊβάν- που το Πεκίνο επιμένει πως είναι μέρος της κινεζικής επικράτειας- είναι επικίνδυνες λέγοντας πως ”όποιος παίζει με τη φωτιά θα καεί”.
Το Πεκίνο ήδη δείχνει τα δόντια με την ανακοίνωση μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων στην περιοχή με χρήση πραγματικών πυρών, ο αμερικανός πρέσβης εκλήθη για εξηγήσεις, ενώ ακόμη και πίσω στις ΗΠΑ αρκετοί αμφισβητούν την χρησιμότητα αυτής της επίσκεψης την δεδομένη χρονική στιγμή. Χαρακτηριστική η περίπτωση του αρθρογράφου των New York Times, Τόμας Φρίντμαν που την χαρακτηρίζει ως «απερίσκεπτη, επικίνδυνη, ανεύθυνη».
Πέραν όμως των επιδιώξεων των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την Ταϊβάν και τις σχέσεις με την Κίνα, για να γίνουν αντιληπτοί οι λόγοι της έντασης που προκαλεί αυτή η επίσκεψη, πρέπει να δει κανείς τις σχέσεις Κίνας-Ταϊβάν.
Το προφίλ της Ταϊβάν
Η Ταϊβάν είναι ένα νησιωτικό κράτος, έκτασης 36.197 τετραγωνικών χιλιομέτρων με περίπου 23,3 εκατ. κατοίκους και με πρωτεύουσα την Ταϊπέι. Το πολίτευμα της είναι ημιπροεδρική δημοκρατία ενώ επίσημη γλώσσα είναι τα μανδαρινικά.
Οι δεσμοί με τον Πεκίνο ”έσπασαν” εδώ και δεκαετίες και για την Ταϊπέι η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό και την μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξη της.
Μέχρι σήμερα αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος μόλις από 14 χώρες και δεν έχει γίνει δεκτή ως μέλος σε διεθνείς οργανισμούς καθώς η Κίνα επιμένει πως αποτελεί επαρχία της και εμποδίζει την ένταξη της όσο και την αναγνώρισή της.
Πολλοί περισσότερες χώρες όμως διατηρούν σχέσεις με την Ταϊβάν μεταξύ των οποίων είναι και οι ΗΠΑ για την οποία είναι κρίσιμη σε ό,τι αφορά τις επιδιώξεις της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Η διάσπαση
Η νήσος που σήμερα αποκαλούμε Ταϊβάν, παλαιότερα μετά την άφιξη πορτογάλων εξερευνητών αποκαλείτο και ”φορμοζα” δηλ. ”όμορφη” στην γλώσσα τους, και τέθηκε για πρώτη φορά υπό τον έλεγχο της Κίνας τον 17ο αιώνα.
Στα τέλη του 19ο αιώνα, πέρασε υπό τον έλεγχο της Ιαπωνίας λόγω της ήττας της Κίνας στον πρώτο Σινοϊπωνικό Πόλεμο και επέστρεψε ως μέρος της κινεζικής επικράτειας μετά το τέλος του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945 με την Ιαπωνία να έχει ηττηθεί ως μέλος του Άξονα.
Ακολούθησε όμως εμφύλιος σπαραγμός στα εδάφη της ηπειρωτικής Κίνας μεταξύ του ΚΚΚ, υπό τον Μάο Τσε Τουνγκ και των εθνικιστών του κόμματος γνωστού ως Κουομιντάγκ, του οποίου ηγείτο Τσιάνγκ Κάι-σεκ.
Το επίσημο όνομα της Ταϊβάν είναι «Δημοκρατία της Κίνας» αν δεν κυβερνήθηκε ποτέ από την κομμουνιστική Κίνα (ΛΔΚ).
Στην Κίνα επικράτησαν οι Κομμουνιστές και ο Τσιάνγκ Κάι-σεκ και οι υποστηρικτές του Κουομιντάγκ κατέφυγαν στην Ταϊβάν. Ακολούθησε η περίοδος που συχνά χαρακτηρίζεται ως εποχής της ”Λευκής Τρομοκρατίας” με τον Τσιαν Κάι σεκ να επιβάλει στρατιωτικό νόμο που ίσχυε μέχρι το 1987. Κάθε αντίδραση της αντιπολίτευσης καταπνίγηκε ενώ χάθηκαν και οι ελπίδες των ανθρώπων που ζούσαν από πριν στην Ταϊβάν για μια τοπική κυβέρνηση.
Το 1996 διεξήχθησαν οι πρώτες προεδρικές εκλογές και τώρα πια η χώρα είναι μια από τις πλέον δημοκρατικές στην Ασία με σεβασμό στην ελευθερία του λόγου, της θρησκείας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων.
Ήδη από το 1960 είχε εισέλθει σε μια περίοδο ταχείας οικονομικής ανάπτυξης και εκβιομηχάνισης με πολλούς οικονομολόγους να κάνουν λόγο για το «Θαύμα της Ταϊβάν». Η οικονομία είναι προσανατολισμένη στις εξαγωγές διαπρέπει στον τομέα της τεχνολογίας και σήμερα είναι η 21η μεγαλύτερη οικονομία στην κόσμο ενώ και έρχεται 15η στην παγκόσμια κατάταξη σε ό,τι αφορά το κατά κεφαλών ΑΕΠ. Γι αυτό και είναι τόσο σημαντική για πολλές δυτικές χώρες.
Διαβάζοντας αλλιώς την ιστορία
Το Πεκίνο μνημονεύοντας και ερμηνεύοντας τα ιστορικά γεγονότα επιμένει ότι η Ταϊβάν ήταν και παραμένει κινεζική επαρχία.
Για τους Κινέζους, λοιπόν η επίσκεψη Πελόζι ερμηνεύεται ως μια έμπρακτη αμφισβήτηση από την πλευρά των ΗΠΑ και ένδειξη έλλειψης σεβασμού στην διακηρυγμένη πολιτική της ”μίας Κίνας” («one China policy») που αναγνωρίζει ως κράτος μόνο τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και όχι την Ταϊβάν.
Η δε Ταϊπέι διαβάζοντας επίσης την ιστορία από την δική της οπτική υποστηρίζει πως δεν ήταν ποτέ μέρος του σύγχρονου κινεζικού κράτους που σχηματίστηκε για πρώτη φορά μετά την επανάσταση το 1911 - ή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας που ιδρύθηκε υπό τον Μάο το 1949.
Συντριπτική κινεζική στρατιωτική υπεροχή
Ο Κινέζος πρόεδρος, έχει δηλώσει πως η επανένωση με την Ταϊβάν πρέπει να υλοποιηθεί και δεν έχει αποκλείσει ούτε το χρήσης βίας προς επίτευξη του στόχου. Η δε ρητορική του οξύνεται καθώς το φθινόπωρο είναι προγραμματισμένο το Συνέδριο του ΚΚΚ.
Φυσικά η στρατιωτική ισορροπία στα στενά της Ταϊβάν είναι σταθερά υπέρ της Κίνας όπως φαίνεται και στο γράφημα του Statista και το νησιωτικό κράτος θεωρείται απίθανο να μπορούσε να αμυνθεί σε περίπτωση μια επίθεσης χωρίς έξωθεν βοήθεια.
You will find more infographics at StatistaΣημειώνεται πως η Κίνα ξοδεύει περισσότερα από κάθε άλλη χώρα, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς και διαθέτει τεράστιες δυνατότητες σε ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις, αμφίβιες, τεχνολογία πυραυλικών συστημάτων ενώ διαθέτει και αυξημένες δυνατότητες για κυβερνοεπιθέσεις.
Στην περίπτωση ανοιχτής σύγκρουσης, ειδικοί επισημαίνουν ότι η Ταϊβάν στην καλύτερη των περιπτώσεων θα μπορούσε να καθυστερήσει την κινεζική προέλαση, να προσπαθήσει να αποτρέψει μια απόβαση αμφίβιων δυνάμεων και να επιδοθεί σε στωχευμένες δολιοφθορές καθώς όμως θα περιμένει βοήθεια από τις ΗΠΑ ή/και συμμάχους αυτής.
Βέβαια, οι ΗΠΑ μέχρι πρόσφατα παρέμεναν εσκεμμένα ασαφείς σχετικά με το πως ακριβώς θα βοηθούσαν την Ταϊβάν σε περίπτωση μιας κινεζικής επίθεσης. Τον περασμένο Μάιο όμως, ο Μπάιντεν φάνηκε να σκληραίνει τη στάση του έναντι της Κίνας και ερωτηθείς εάν η χώρα του θα υπερασπιζόταν στρατιωτικά την Ταϊβάν, απάντησε μονολεκτικά: «Ναι».
Ο Λευκός Οίκος βέβαια, επέμεινε ότι η Ουάσιγκτον δεν είχε αλλάξει τη θέση της.
Από πέρυσι πάντως η Κίνα εντείνει την πίεση προς την Ταϊβάν με παραβιάσεις του εναέριου χώρου του νησιωτικού κράτους ενώ παρακολουθεί στενά ξένα αεροσκάφη επικαλούμενο συμφέροντα εθνικής ασφάλειας. Μάλιστα το περασμένο Οκτώβριο, η κυβέρνηση της Ταϊπέι υποστήριξε πως σε μια ημέρα καταγράφηκαν 56 παραβιάσεις.
Το κλίμα στην Ταϊβάν
Παρά την συνεχιζόμενη, και τον τελευταίο χρόνο αυξανόμενη, ένταση μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν, μέχρι τουλάχιστον το ταξίδι της Πελόζι οι κάτοικοι της νήσου δεν έδειχναν να ανησυχούν πολύ για τις κινεζικές απειλές, όπως αναφέρει το BBC.
Έρευνα που διεξήχθη τον Οκτώβριο του 2021 (Ινστιτούτο Κοινης Γνώμης της Ταϊβάν) έδειξε πως το 64,3% των πολιτών απάντησαν πως δεν πιστεύουν ότι θα υπάρξει πολεμική σύρραξη.
Σε μια άλλη δημοσκόπηση, φαίνεται πως οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας ταυτίζονται ως Ταϊβανοί και σε όχι ως Κινέζοι, έχοντας υιοθετήσει μια διακριτή εθνική ταυτότητα.