Ραντεβού στο “κυρά Φροσύνη”. Φτάνουμε σε ένα μαγαζί που βρισκόταν στο πιο ειδυλλιακό σημείο της λίμνης Παμβώτιδας. Αν και ο καιρός ήταν άστατος, απρόσμενα βροχερός για μήνα Ιούνιο, η λίμνη ήταν ήρεμη, διάφανη, θα έλεγε κανείς ότι τα νερά της με κάποιο τρόπο είχαν ρουφήξει όλη τη σοφία των 7 εκατομμυρίων χρόνων, όπου συμβάντα, καταστάσεις και μυθικές ιστορίες διαδραματίζονταν εντός και πέριξ της λίμνης. Μια από αυτές, είναι και η ιστορία της κυρά Φροσύνης, που ταξίδεψε παντού μέσα από δημοτικά τραγούδια, έγινε μυθιστόρημα, ταινία και όπερα από τον Παύλο Καρέρ, ο οποίος δημιούργησε το έργο του βασισμένος στο ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Την ιστορία την μάθαμε λεπτομερώς δυο μέρες αργότερα όταν βρεθήκαμε στο νησάκι των Ιωαννίνων…
Η ιστορία της κυρά Φροσύνης
Καλλονή της εποχής η Ευφροσύνη Βασιλείου, παντρεμένη με μεγαλέμπορα και μητέρα δύο παιδιών, συνδέθηκε ερωτικά με τον γιο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, τον Μουχτάρ. Η γυναίκα του Μουχτάρ πληγωμένη από την απιστία του συζύγου της ζήτησε από τον πεθερό της να τιμωρήσει την άπιστη. Ο Αλή Πασάς αρχικά δεν ήθελε. Η νύφη του όμως επέμενε κι ο Αλή Πασάς δεν ήθελε να δυσαρεστήσει ούτε την νύφη, μα ούτε και τον συμπέθερο του από τον οποίο είχε μεγάλα εμπορικά συμφέροντα. Χαρακτήρισε την Φροσύνη και άλλες δεκαέξι Γιαννιώτισσες μοιχαλίδες, τις έδεσε μεταξύ τους και τις πέταξε στη λίμνη Παμβώτιδα. Ο πνιγμός εμπλουτίστηκε με λεπτομέρειες, προστέθηκαν στοιχεία αληθινά ή μη άγνωστο, έγινε μύθος και δυο αιώνες μετά συνεχίζει να συζητιέται από ντόπιους και ταξιδιώτες.
Πόσοι μύθοι κρατιούνται ζωντανοί όταν γεννιούνται σε έναν τόπο που οι ντόπιοι λατρεύουν… Οι Γιαννιώτες αγαπούν τον τόπο τους. Είναι καταφανές από τον τρόπο που καλωσορίζουν, πληροφορούν και προτείνουν τα αγαπημένα τους μέρη.
Λίγα βήματα πιο κάτω από το καφέ της «κυρά Φροσύνης» στον δρόμο για τα Σφαγεία, προτεινόμενη στάση ένα μυστηριακό μέρος. Μια κρυμμένη κατακόμβη, που λειτουργούσε σαν μέρος της πυριτιδαποθήκης του Αλή Πασά, αποκτά είσοδο, προσβάσιμη σε εκείνους που θέλουν να την εξερευνήσουν. Αυτή την περίοδο φιλοξενεί το έργο ΜΑΝΑ της Αφροδίτης Παναγιωτάκου και του Μανώλη Μανουσάκη, στο πλαίσιο της έκθεσης Plasmata II.
Τι είναι τα Γιάννενα;
Η λίμνη και η πλατεία Μαβίλη
Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι τα Γιάννενα δεν είναι μόνο μια πόλη. Είναι τρεις πολιτείες μαζί, που η κάθε μια φέρει τον δικό της αέρα, τη δική της ζωντάνια και κουλτούρα. Ναι, η μια πολιτεία είναι αυτή που ζει γύρω από τη λίμνη. Περιλαμβάνει μια νοσταλγική διαδρομή στη Διονυσίου Φιλοσόφου, από τον Μώλο έως και τη Σκάλα, με φόντο το όρος Μιτσικέλι να καθρεφτίζεται γεμάτο τύχη στη λίμνη Παμβώτιδα. Μια βόλτα που έχει στάση για καφέ, φαγητό ή ποτό στην πλατεία Μαβίλη. Άλλη μια ιστορία ξεδιπλώνεται εδώ, μια και η πλατεία οφείλει το όνομα της στον Κερκυραίο ποιητή Λορέντζο Μαβίλη, ο οποίος έχασε τη ζωή του στη μάχη για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.
Το κάστρο
Το περίφημο κάστρο είναι ένας ξεχωριστός κόσμος στα Γιάννενα. Είναι μια ολόκληρη καστροπολιτεία με σπίτια, λίγα εμπορικά μαγαζιά, καφέ, μπουτίκ ξενοδοχεία, μουσεία και άλλα σημεία ενδιαφέροντος. Κτισμένο το 528 από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, διαθέτει δύο ακροπόλεις. Η μια βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του και είναι γνωστή με την ονομασία «Ιτς Καλέ» και η άλλη βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά, όπου υπάρχει το οθωμανικό τζαμί Ασλάν Πασά. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν το τζαμί Φετιχιέ με τον τάφο του Αλή Πασά, το θησαυροφυλάκιο, η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τα ερείπια του παλατιού του Αλή Πασά και του Πύργου Βοημούνδου, η οθωμανική βιβλιοθήκη, τα ερείπια του οθωμανικού λουτρού, το Βυζαντινό μουσείο και το μουσείο Αργυροτεχνίας.
Το κέντρο της πόλης
Έχει την ταυτότητα της φρεσκάδας, της ζωντάνιας και της δημιουργικότητας. Είναι γεμάτο από νέους λόγω της Πανεπιστημιούπολης κι από μαγαζιά αργυροχρυσοχοΐας στην οποία έχουν παράδοση οι Γιαννιώτες. Η καρδιά του κέντρου χτυπά δυνατά με το ρολόι της πόλης, ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτόνημα, το οποίο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον Περικλή Μελίρρυτο και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Βρίσκεται απέναντι από το Δημαρχείο και αποτελεί σημείο συνάντησης για τους Γιαννιώτες μια κι από εκεί ξεκινάει ο κεντρικός δρόμος για την αγορά και την καρδιά της πόλης.
Το σπήλαιο Περάματος
Περίπου τέσσερα χιλιόμετρα από το κέντρο των Ιωαννίνων βρίσκεται το σπήλαιο του Περάματος, το οποίο ανακαλύφθηκε τυχαία το 1940 κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο μύθος θέλει τους κατοίκους των Ιωαννίνων να γνωρίζουν την ύπαρξη του Σπηλαίου πολύ πριν το 1900. Λένε ότι ο μπέης Χολιάσης Εφέντης έκλεισε την είσοδο του σπηλαίου για λόγους ασφαλείας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου όμως κάτοικοι κρύβονταν στην αρχή των κοιλωμάτων του για να προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων. Τα διαμερίσματα και οι διάδρομοι του σπηλαίου ανακαλύφθηκαν αργότερα το 1951 όταν ο γεωλόγος - σπηλαιολόγος έμαθε για την ύπαρξη του και ξεκίνησε τις εξερευνήσεις. Η διαδρομή στο σπήλαιο είναι μια μοναδική εμπειρία, χαραγμένη από αίθουσες και διαδρόμους με σταλαγμίτες και σταλακτίτες, που διαρκεί 45 λεπτά.
Το νησί των Ιωαννίνων
Απέναντι από την πλατεία Μαβίλη το σκηνικό μοιάζει με ζωγραφιά. Χρωματιστά καραβάκια είναι αραγμένα και περιμένουν τους επιβάτες για να τους περάσουν απέναντι στο νησάκι που πολλοί το λένε και νησάκι του Αλή Πασά, μια και εκεί βρισκόταν το εξοχικό του, σημερινό μουσείο. Με δύο ευρώ εισιτήριο ο καπετάνιος βάζει πλώρη για την αντικριστή ακτή. Η πρώτη εικόνα είναι ένα γραφικό λιμανάκι με καφέ. Ακολουθούν καλντερίμια γεμάτα μαγαζιά με τοπικά εδέσματα και πληθώρα κοσμημάτων, φτιαγμένα με την παραδοσιακή γιαννιώτικη τεχνική. Ακόμα και ο πιο εγκρατής είναι αδύνατον να μη σταθεί, να θαυμάσει, να ενημερωθεί και τελικά να παζαρέψει για τις παραδοσιακές δημιουργίες.
Η επίσκεψη στο εξοχικό του Αλή Πασά επιβάλλεται. Βρίσκεται στο καλύτερο σημείο του νησιού, έχει καταπληκτική θέα και αναμφισβήτητα προδίδει μια ξεχασμένη αίγλη. Έπιπλα και καλοδιατηρημένα αντικείμενα του άλλοτε αφέντη του τόπου, μεταφέρουν τον επισκέπτη στην εποχή της τουρκοκρατίας, ενώ μια ηχητική εξιστόρηση της ζωής του Αλή Πασά λύνει όλες τις πιθανές απορίες για τον τρόπο που κυβερνούσε τον τόπο. Το νησί των Ιωαννίνων έχε οκτώ μοναστήρια, το κάθε ένα με τη δική του ενδιαφέρουσα ιστορία. Η ιερά μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών θεωρείται για πολλούς το σημαντικότερο μοναστήρι της περιοχής. Το μέρος έχει τόση ησυχία που τα ελαφριά βήματα της μοναδικής μοναχής Παισίας, που ζει μόνιμα εκεί, καταγράφονται στο ηχητικό στιγμιότυπο. Η επίσκεψη υπήρξε κατανυκτική, μια και εκτός από την μοναχή Παισία βρισκόταν εκεί για λίγες μέρες και ο ιεροκήρυκας Απόστολος, που τα τελευταία χρόνια ζει στη Ζιμπάμπουε βοηθώντας τον κόσμο στην Αφρική. Όπως μάθαμε η μονή συνδέεται με τη μεγάλη αρχοντική οικογένεια των Φιλανθρωπηνών, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στα Γιάννενα μετά το 1204, όταν η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Φράγκους. Το 1272 ο Μιχαήλ Φιλανθρωπηνός έχτισε τη μονή, την οποία και φρόντιζε η οικογένεια του για τρεις αιώνες.
Οι τοιχογραφίες, οι οποίες βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, θεωρούνται το πιο ώριμο δείγμα της «Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας» ή «Ηπειρωτικής Σχολής». Ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, που αναπτύχθηκε αρχικά στην Ηπειρο τον 16ο αιώνα και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στον δυτικό και κεντρικό ελλαδικό χώρο.