Δυστυχώς το καλοκαίρι, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών, αποτελεί εποχή υψηλού κινδύνου για φαινόμενα όπως οι πυρκαγιές. Και σύμφωνα με μελέτη του 2020, από το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος του Στάνφορντ Γουντς, η εισπνοή καπνού από πυρκαγιές, που ανεβάζει τον δείκτη ποιότητας αέρα (AQI) στο 150 επί αρκετές ημέρες, ισοδυναμεί με το κάπνισμα επτά τσιγάρων την ημέρα.
Αυτό ισχύει για την περίπτωση που μένουμε έξω καθ′ όλη τη διάρκεια που ο AQI αγγίζει το 150. Ωστόσο, ποσοστό της ρύπανσης απειλεί να διαρρεύσει και στους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού μας.
Ο δρ Αφίφ Ελ Χασάν, εξηγεί πως όλα αυτά τα ρυπογόνα σωματίδια που απελευθερώνονται στον αέρα εν μέσω μιας πυρκαγιάς περιέχουν από σκόνη, μέχρι τοξικά υγρά και χημικές ουσίες. Και όλα αυτά κατά πάσα πιθανότητα θα εισβάλλουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος να προκαλέσει φλεγμονή, επηρεάζοντας τους πνεύμονές και άλλα μέρη του σώματός μας. Μάλιστα, η εισπνοή του καπνού μπορεί να μας επηρεάσει άμεσα, με συμπτώματα όπως ο βήχας, η δυσκολία στην αναπνοή, οι κρίσεις άσθματος, το τσούξιμο στα μάτια, η καταρροή, ο πονοκεφάλους και ο πόνος στο στήθος.
«Θεωρώ τη σύγκριση μεταξύ των επιπτώσεων του καπνού του τσιγάρου και του καπνού της πυρκαγιάς απολύτως λογική», δηλώνει ο Μπράντι Σκοτ, μέλος της American Association for Respiratory Care. «Παρόλο που ο καπνός της δασικής πυρκαγιάς και ο καπνός του τσιγάρου μπορεί να μην είναι πανομοιότυποι, η σύγκριση έχει σκοπό να τονίσει ότι η εισπνοή του καπνού της πυρκαγιάς μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβής».
Το κάπνισμα καταστρέφει τα αιμοφόρα αγγεία, καθιστώντας πιθανό τον σχηματισμό θρόμβων και αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Ομοίως, ο καπνός από τις πυρκαγιές αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού κατά 40% σε άτομα άνω των 65 ετών, καθώς και τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
Αλήθεια, τι είναι αυτό που κάνει τον καπνό της πυρκαγιάς τόσο επικίνδυνο;
Ο καπνός της πυρκαγιάς είναι ένας συνδυασμός υδρατμών, ρύπων, μονοξειδίου του άνθρακα, σωματιδιακής ρύπανσης και αλλεργιογόνων ουσιών όπως η αιθάλη, η σκόνη, η γύρη και η μούχλα. Και το χειρότερο είναι πως όλα αυτά τα σωματίδια διέπονται από την τρομερή ικανότητα να εισέρχονται στους πνεύμονές μας.
Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί πως ακόμη και άτομα χωρίς προϋπάρχουσες πνευμονικές παθήσεις μπορεί να εμφανίσουν δυσμενείς επιπτώσεις από την κακή ποιότητα του αέρα. Για άτομα που ήδη αντιμετωπίζουν άσθμα ή άλλες πνευμονικές παθήσεις, η εισπνοή μολυσμένου αέρα ελλοχεύει ο κίνδυνος να επιδεινώσει τα συμπτώματα.
Οι πυρκαγιές συνήθως αποτελούνται από λεπτά σωματίδια, τα οποία συνθέτουν το 90% των ρύπων που κρύβονται στον καπνό των δασικών πυρκαγιών. Αυτά τα σωματίδια είναι τόσο μικρά, ενώ το μέγεθός τους τους επιτρέπει να περνούν εύκολα στους πνεύμονες, μέσω της μύτης και του λαιμού και ύστερα να τρυπώνουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Ακόμη, πέρα από τον οργανισμό του καθενός και τα τυχόν υποκείμενα νοσήματα, το πώς θα μας επηρεάσει ο καπνός, εξαρτάται και από το τι είναι αυτό που καίγεται. Σε ένα δάσος, ενδέχεται ο καπνός να περιλαμβάνει κυριώς τέφρα από τα δέντρα και την πυκνή βλάστηση. Ωστόσο, θα μπορούσαν στην πυρκαγιά να καίγονται και άλλα υλικά, όπως πλαστικά. Η εισπνοή των αναθυμιάσεων από το πλαστικό εκτοξεύει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και αναπνευστικές παρενέργειες όπως το άσθμα.
Πώς επηρεάζει τους πνεύμονές μας ο καπνός
Τα λεπτά σωματίδια που εισβάλλουν στους πνεύμονές ενδέχεται να μας προκαλέσουν επίμονο βήχα, φλέματα και δυσκολία στην αναπνοή. Επιπλέον, η σωματιδιακή ρύπανση από τις πυρκαγιές ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να απομακρύνει τους εισβολείς από το εξωτερικό περιβάλλον, όπως τους ιούς και τα βακτήρια.
Ακόμη και η βραχυπρόθεσμη έκθεση στον καπνό συνδέεται με δυσμενή συμπτώματα στο αναπνευστικό, όπως βρογχίτιδα, προβληματική πνευμονική λειτουργία, καθώς και αυξημένο κίνδυνο άσθματος και νοσηλείας στα επείγοντα.
Εφόσον απομακρυνθούμε από το σημείο όπου διαχέεται έντονα ο καπνός, οι πνεύμονες θα αυτοθεραπευθούν, αφού θα απαλλαγούν από τα ζημιογόνα σωματίδια. Οι χημικές ουσίες που εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των πνευμόνων θα εξουδετερωθούν μέσω του ήπατος.
Ωστόσο, αυτή η διαδικασία είναι κάπως πιο περίπλοκη όταν έχουμε να κάνουμε με τις ευπαθείς ομάδες, όπως τα άτομα με άσθμα και άλλες αναπνευστικές ασθένειες ή ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, παιδιά κάτω των 18 ετών, έγκυες γυναίκες και ηλικιωμένους.
Ακόμη, κάτι που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν, είναι το γεγονός ότι ο καπνός της πυρκαγιάς μπορεί να παραμείνει στην ατμόσφαιρα για μέρες. Ακόμη αν η πυρκαγιά έχει σβήσει, γύρω μας εξακολουθούν να υπάρχουν σωματίδια, στα οποία ο οργανισμός μας είναι ευάλωτος.
Πώς θα προστατευτούμε
Ο περιορισμός της άμεσης έκθεσής μας στον καπνό, είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε. Ωστόσο, αυτό είναι δύσκολο για άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους.
Οι επιλογές πρόληψης για άτομα που είναι πιο πιθανό να εκτεθούν στον καπνό, όπως εκείνα που ζουν σε παλαιότερα σπίτια με λιγότερο αναποτελεσματικά φίλτρα αέρα, περιλαμβάνουν τη χρήση μάσκας προστασίας N95, καθώς και τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών για τον καθαρισμό του αέρα.
Εάν υποφέρουμε από χρόνια πνευμονοπάθεια ή καρδιακή νόσο, έχει σημασία να βεβαιωθούμε ότι παίρνουμε τα φάρμακά μας και ότι έχουμε διαθέσιμο τουλάχιστον ένα εφεδρικό, σε περίπτωση που προκύψει το οποιοδήποτε πρόβλημα.