Ο πύραυλος που έπεσε πέταξε τη νεαρή γυναίκα στον φράχτη τόσο δυνατά που θρυμματίστηκε. Η μητέρα της τη βρήκε να πεθαίνει στο παγκάκι κάτω από την αχλαδιά όπου απολάμβανε το απόγευμά της. Οταν έφτασε ο πατέρας της, είχε πεθάνει.
Η Αννα Προτσένκο σκοτώθηκε δύο μέρες μετά την επιστροφή της στο σπίτι της. Η 35χρονη είχε κάνει αυτό που ήθελαν οι αρχές: Εγκατέλειψε την περιοχή του Ντονέτσκ στην ανατολική Ουκρανία, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις πλησίαζαν. Αλλά το να ξεκινήσει μια νέα ζωή αλλού ήταν δύσκολη και ακριβή υπόθεση.
Οπως η Προτσένκο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν επιστρέψει σε αγροτικές ή βιομηχανικές κοινότητες κοντά στην πρώτη γραμμή της μάχης, επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζουν σε μέρη που κρίνονται πιο ασφαλή.
Η άτυχη γυναίκα είχε δοκιμάσει να το κάνει για δύο μήνες αλλά μετά επέστρεψε στο σπίτι της για να πιάσει δουλειά στη μικρή πόλη Ποκρόβσκ.
Τη Δευτέρα, οι φίλοι και η οικογένειά της χάιδεψαν το πρόσωπό της και έκλαψαν πριν το φέρετρο της θαφτεί μέσα στον τάφο της.
«Δεν μπορούμε να κερδίσουμε. Δεν μας προσλαμβάνουν αλλού και πρέπει ακόμα να πληρώνουμε το ενοίκιο», λέει η φίλη και γειτόνισσα της εκλιπούσας, Αναστασία Ρουσάνοβα. Δεν έχουμε πού αλλού να πάμε» εξηγεί.
Το γραφείο του δημάρχου του Ποκρόβσκ εκτίμησε ότι το 70% όσων εγκατέλειψαν την περιοχή έχουν επιστρέψει στο σπίτι τους. Στη μεγαλύτερη πόλη του Κράματορσκ -ακόμη πιο κοντά στη γραμμή του μετώπου της σύγκρουσης- οι αξιωματούχοι υπολογίζουν ότι ο πληθυσμός είχε μειωθεί σε περίπου 50.000 από 220.000 πολίτες τις πρώτες εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή, αλλά έκτοτε έχει αυξηθεί σε 68.000.
Είναι απογοητευτικό για τις ουκρανικές αρχές που ορισμένοι άμαχοι παραμένουν στο μονοπάτι του πολέμου, αλλά και οι κάτοικοι της περιοχής του Ντόνετσκ είναι εξίσου απογοητευμένοι. Κάποιοι περιέγραψαν ότι αισθάνονταν ανεπιθύμητοι ως ρωσόφωνοι μεταξύ των ουκρανόφωνων σε ορισμένα μέρη της χώρας.
Αλλά πιο συχνά, η έλλειψη χρημάτων είναι το πρόβλημα. Στο Κράματορσκ, μερικοί άνθρωποι στην ουρά περιμένοντας κουτιά ανθρωπιστικής βοήθειας, είπαν ότι ήταν πολύ φτωχοί για να εγκαταλείψουν έστω και για λίγο την περιοχή.
Το Ντόνετσκ και η οικονομία του έχουν κατακρημνιστεί από τις συγκρούσεις που μαίνονται από το 2014, όταν οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία άρχισαν να πολεμούν την κυβέρνηση της Ουκρανίας.
Εθελοντές κυκλοφορούν στην περιοχή του Ντόνετσκ εδώ και μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας βοηθώντας ευάλωτα άτομα να φύγουν, αλλά τέτοιες προσπάθειες μπορεί να καταλήξουν σε αποτυχία.
Η Ταμάρα Μάρκοβα, 82 ετών, και ο γιος της είπαν ότι πέρασαν μόνο πέντε ημέρες ως εκτοπισμένοι στην κεντρική πόλη του Ντνίπρο αυτόν τον μήνα προτού αποφασίσουν να γυρίσουν πίσω στην ιδιαίτερη πατρίδα τους.
Το προσωρινό καταφύγιο όπου έμειναν είπε ότι θα μεταφερόταν σε οίκο ευγηρίας ενώ ο γιος της, με την αριστερή του πλευρά ακινητοποιημένη μετά από εγκεφαλικό, θα πήγαινε σε ένα σπίτι για άτομα με ειδικές ανάγκες. Βρήκαν τον πιθανό διαχωρισμό τους απαράδεκτο. Εχοντας βιαστεί να φύγουν, άφησαν πίσω το αναπηρικό του καροτσάκι. Ήταν πολύ μεγάλο για να μπει στο λεωφορείο.
Τώρα τα καταφέρνουν κάπως. Αν ηχήσει η σειρήνα αεροπορικής επιδρομής, η Μάρκοβα πηγαίνει με τους γείτονες σε καταφύγιο «μέχρι να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί». Η ανθρωπιστική βοήθεια παραδίδεται μία φορά το μήνα. Η Μάρκοβα αποκαλεί το γεγονός «αρκετά καλό». Όταν έρθει ο χειμώνας, οι γείτονες θα καλύψουν τα παράθυρά τους με πλαστική μεμβράνη για βασική μόνωση και θα καθαρίσουν το τζάκι από την αιθάλη. Ίσως έχουν αέριο για θερμότητα, ίσως όχι.
Η νοσταλγία και η αβεβαιότητα είναι επίσης λόγοι επιστροφής στο Ντόνετσκ. Ενα τρένο φεύγει καθημερινά από το Ποκρόβσκ για τη σχετικά ασφαλέστερη δυτική Ουκρανία, αλλά ένα άλλο τρένο φτάνει επίσης καθημερινά με ανθρώπους που έχουν αποφασίσει να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Ενώ η αμαξοστοιχία εκκένωσης είναι δωρεάν, η επιστροφή δεν είναι.
Η Οκσάνα Τσερκόβνιι πήρε το τρένο για το σπίτι με τη 10χρονη κόρη της δύο ημέρες μετά τη φονική επίθεση της 15ης Ιουλίου στο Ντίπρο, όπου είχαν μείνει για περισσότερους από δύο μήνες. Ενώ η επίθεση ήταν η αφορμή για να επιστρέψει, η αιτία ήταν ότι δυσκολευόταν να βρει δουλειά. Τώρα σχεδιάζει να επιστρέψει στην προηγούμενη δουλειά της σε ανθρακωρυχείο.
Το κόστος στο Ντνίπρο, που είναι ήδη γεμάτο με εκτοπισμένους, ήταν μια άλλη ανησυχία. «Μείναμε με συγγενείς, αλλά αν χρειαζόμασταν να νοικιάσουμε τα έξοδα θα ήταν πολύ περισσότερα», είπε η Τσερκόβνιι. «Ξεκινά από 6.000 γρίβνα (160 ευρώ) το μήνα για ένα στούντιο και δεν μπορείς καν να το βρεις» εξήγησε.
Στα μέσα Ιουλίου μια γυναίκα, που επέστρεφε στο σπίτι από την Πολωνία επειδή ένιωθε ότι δεν υπήρχε θέση για αυτήν εκεί, όταν έφτασε στο χωριό της κοντά στην πρώτη γραμμή της μάχης, υπήρχε ένας κρατήρας εκεί όπου κάποτε ήταν το σπίτι της. Εκλαψε, αλλά αποφάσισε να μείνει.