Επιμέλεια: Κατερίνα Ζώταλη
Συνειδητό όνειρο είναι όταν έχουμε επίγνωση ότι ονειρευόμαστε και μπορούμε είτε να ασκήσουμε κάποιον έλεγχο πάνω στο όνειρο είτε απλά να παρακολουθούμε την εξέλιξή του, διατηρώντας την επίγνωση ότι πρόκειται για όνειρο. Μερικοί το συγκρίνουν με το να βρίσκεσαι μέσα σε μια ταινία και ταυτόχρονα να την παρακολουθείς.
Επιπλέον, η έρευνα για τα συνειδητά όνειρα έχει δείξει ότι η ενασχόληση με αυτά μπορεί να βελτιώσει την ψυχική μας υγεία, μειώνοντας τα συμπτώματα του άγχους και στρες.
«Κάποιοι άνθρωποι που βιώνουν συνειδητά όνειρα δεν θέλουν να αλλάξουν το όνειρο, καθώς προτιμούν να το εξερευνήσουν και να δουν τι μπορεί να τους προσφέρει», σημειώνει ο Αντόνιο Ζάντρα, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ. «Είναι ένας τρόπος να εξερευνήσουμε το μυαλό μας και μία μοναδική ευκαιρία να αλληλεπιδράσουμε με διαφορετικά μέρη της ψυχής μας».
«Υπάρχει και η διασκεδαστική πλευρά των συνειδητών ονείρων», προσθέτει ο Μπέντζαμιν Μπέιρντ, γνωστικός νευροεπιστήμονας και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν. «Είναι σαν να αναπτύσσουμε τη δική μας μορφή εικονικής πραγματικότητας».
Ποια είναι η ιστορία των συνειδητών ονείρων και πώς μπορούν να μας ωφελήσουν
Ο όρος «lucid dream» επινοήθηκε το 1913 από τον Ολλανδό ψυχίατρο Φρειδερίκο βαν Έεντεν, βασισμένος στις δικές του προσωπικές εμπειρίες.
Στη δεκαετία του 1970 και 1980, ερευνητές όπως ο ψυχοφυσιολόγος του Στάνφορντ, Στίβεν Λάμπεργκ, απέδειξαν ότι τα συνειδητά όνειρα αποτελούν φαινόμενο κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (ταχείες κινήσεις ματιών).
«Τα νευροβιολογικά θεμέλια των συνειδητών ονείρων δεν μπορούν να καταστούν πλήρως κατανοητά», λέει ο Κεν Πάλερ, νευροεπιστήμονας στο Northwestern University. Ωστόσο, προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν μεγαλύτερη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος ρυθμίζει τις εκτελεστικές λειτουργίες και τα συναισθήματα, καθώς και στον βρεγματικό φλοιό, που συμμετέχει στην επεξεργασία και ενσωμάτωση αισθητηριακών πληροφοριών και προσοχής.
Χρησιμοποιώντας ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα (EEG), που μετρούν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, οι ερευνητές έχουν δείξει ότι τα συνειδητά όνειρα αποτελούν «μία υβριδική κατάσταση συνείδησης», με χαρακτηριστικά εγκεφαλικής δραστηριότητας τα οποία συνδυάζουν τόσο την κατάσταση της εγρήγορσης όσο και στοιχεία από τον ύπνο REM.
Όσον αφορά τα πιθανά οφέλη, μπορούν να διακριθούν σε επιστημονικά, προσωπικά και θεραπευτικά. «Ανέκαθεν ήταν πολύ δύσκολο να μελετήσουμε τα όνειρα διότι προσπαθούσαμε να συσχετίσουμε τις αναφορές ονείρων με το τι συνέβαινε πραγματικά στον εγκέφαλο», εξηγούν οι ειδικοί.
Με τις τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί, μπορούμε ουσιαστικά να καθορίσουμε την αρχή και το τέλος ενός συνειδητού ονείρου, γεγονός που μας επιτρέπει ακριβή ευθυγράμμιση με τις υποκειμενικές αναφορές και τις φυσιολογικές μετρήσεις του εγκεφάλου, κάτι που παλαιότερα ήταν αδύνατο.
Σε προσωπικό επίπεδο, τα συνειδητά όνειρα μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα και να συμβάλουν στην ευημερία μας, βοηθώντας μας να μάθουμε πράγματα για τον εαυτό μας τα οποία διαφορετικά δεν θα γνωρίζαμε.
Τα συνειδητά όνειρα μας δίνουν επίσης ευκαιρίες να εξασκήσουμε τις δεξιότητές μας. Έρευνες δείχνουν ότι η εξάσκηση κινητικών δεξιοτήτων μέσα σε συνειδητά όνειρα αποτελεί μορφή νοητικής προπόνησης, η οποία βελτιώνει την απόδοση σε αθλήματα και δραστηριότητες.
Σε θεραπευτικό επίπεδο, τα συνειδητά όνειρα βοηθούν στην αϋπνία και στους εφιάλτες. Αν βλέπουμε συχνά εφιάλτες και μαθαίνοντας να χειριζόμαστε τα συνειδητά όνειρα, μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι ονειρευόμαστε, ότι αυτό που βιώνουμε δεν είναι πραγματικό και ενδεχομένως να αλλάξουμε την εξέλιξη του ονείρου.
Πώς να βιώσουμε συνειδητά όνειρα
Μπορούμε να μάθουμε να προκαλούμε τα συνειδητά όνειρα μέσω διαφόρων τεχνικών, διαδικασία, ωστόσο, η οποία χρειάζεται προσοχή. Είναι πολύ σύνηθες ένα συνειδητό όνειρο να προκαλέσει κάποια παράλυση ύπνου, κατά την διάρκεια της οποίας, δυσκολεύομαστε να φωνάξουμε αλλά κυρίως να κάνουμε οποιαδήποτε κίνηση.
«Πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να βιώνουν συνειδητά όνειρα, απλώς θέλουν να κοιμηθούν», λέει ο Ρέμιγκτον Μάλετ, γνωστικός νευροεπιστήμονας στο Center for Advanced Research in Sleep Medicine του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ.
Οι ειδικοί συνιστούν ότι για να προσπαθήσουμε να βιώσουμε συνειδητά όνειρα, είναι απαραίτητο να έχουμε καλή ανάκληση ονείρων. Αν κρατάμε κάποιο ημερολόγιο, θα αρχίσουμε να θυμόμαστε καλύτερα τα όνειρά μας.
Μία τεχνική, η Mnemonic Induction of Lucid Dreams (MILD), περιλαμβάνει την επανάληψη ενός ονείρου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Με την τεχνική Wake-Back-to-Bed (WBTB), ξυπνάμε μετά από περίπου έξι ώρες ύπνου, μένουμε ξύπνιοι για περίπου 30 λεπτά και μετά επιστρέφουμε στο κρεβάτι με την πρόθεση να συνειδητοποιήσουμε το επόμενο όνειρο που θα δούμε.
Μια άλλη, η Senses Initiated Lucid Dream, περιλαμβάνει το ξύπνημα μετά από περίπου πέντε ώρες ύπνου και τη συνεχή εναλλαγή της προσοχής μας ανάμεσα σε οπτικά, ακουστικά και σωματικά ερεθίσματα πριν επιστρέψουμε στον ύπνο.
Ανεξάρτητα από τη συχνότητα, τα συνειδητά όνειρα μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε μια αίσθηση ελέγχου ή διαχείρισης του περιεχομένου του ονείρου μας, κάτι που είναι χρήσιμο, «διότι οι επιδράσεις των ονείρων μπορούν να επηρεάσουν και την καθημερινή ζωή», σύμφωνα με τους ειδικούς.
Με πληροφορίες από The National Geographic
