Κούβα: Το μικρό ξύλινο άγαλμα της Παναγίας που δόξασε ο Χέμινγουεϊ και προσκυνούν οι Πάπες

Έχει ύψος μόλις 35 εκατοστά). Όμως, αυτό το μικρό ξύλινο άγαλμα, σε ένα ναό στην ανατολική Κούβα, είναι από τις πιο σεβαστές εικόνες για την Καθολική Εκκλησία.
Open Image Modal
Το αρχικό άγαλμα της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του El Cobre στέκεται πίσω από το βωμό στο ιερό της στο El Cobre, Κούβα, Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, που λατρεύεται από τους Καθολικούς και τους οπαδούς των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερία, βρίσκεται στο επίκεντρο της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής με εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Ramon Espinosa)
via Associated Press

 

Μια θρησκευτική εικόνα ενώνει τους Κουβανούς: Η Παναγία της Φιλανθρωπίας του Κόμπρε (Cobre).

Η προστάτιδα της Κούβας λατρεύεται από πιστούς Καθολικούς και οπαδούς των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερία (μία τοπική μορφή χριστιανισμού που έχει τις ρίζες της στην Αφρική), καθώς και από Κουβανούς στην εξορία - και το προσκύνημα αυτό, είναι το πρώτο πράγμα που κάνουν γυρίζοντας πίσω στο νησί.

Το ξύλινο άγαλμα φυλάσσεται στη Βασιλική της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του Ελ Κόμπρε (El Cobre), που είναι κρυμμένη στη σκιά των καταπράσινων βουνών της Σιέρα Μαέστρα. Ένα πανομοιότυπο αντίγραφο λατρεύεται από Κουβανοαμερικανούς στον Εθνικό Ναό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας στο Μαϊάμι.

Open Image Modal
Το αντίγραφο της Παναγίας της Φιλανθρωπίας είναι κλεισμένο στο κέντρο του ναού της Παναγίας της Φιλανθρωπίας, στο Μαϊάμι, Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2024. Το μικρό άγαλμα ντυμένο περίτεχνα σε χρυσό μεταφέρθηκε λαθραία το 1961 από την Αβάνα στο Μαϊάμι. (AP Photo/Marta Lavandier)
Marta Lavandier via AP

 

Γιατί αυτό το μικρό άγαλμα έχει τόσο μεγάλη σημασία;

Έχει ύψος μόιλις 35 εκατοστά. Αλλά το μικρό ξύλινο άγαλμα σε αυτό το ναό στην ανατολική Κούβα είναι από τις πιο σεβαστές καθολικές εικόνες.

Η Mισέλ Μαλντονάδο, καθηγήτρια Θεολογίας και Θρησκευτικών στο Πανεπιστήμιο του Scranton στην Πενσυλβάνια, λέει ότι η Παρθένος δεν είναι μόνο θρησκευτικό σύμβολο, αλλά και εθνικό σύμβολο της Κούβας.

Η γιαγιά της Mαλντονάδο πήρε μαζί της ένα άγαλμα της Παρθένου, ως ένα από τα μοναδικά υπάρχοντά της, όταν έφυγε από την Κούβα για το Μαϊάμι. Το άγαλμα πέρασε από γενιά σε γενιά και τώρα βρίσκεται στο σπίτι της Μαλντονάδο.

Open Image Modal
Οι άνθρωποι βγάζουν φωτογραφίες μέσα στο ιερό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του El Cobre στο El Cobre, Κούβα, Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, που λατρεύεται από τους Καθολικούς και τους οπαδούς των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερίας, βρίσκεται στην καρδιά της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής με εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Ramon Espinosa)
via Associated Press

 

Που εμφανίζεται η εικόνα της Παναγίας στην Κούβα;

Παντού. Η «Cachita», όπως τη αποκαλούν με στοργή πολλοί Κουβανοί, είναι σεβαστή και λατρεύεται σε αυτοσχέδιους βωμούς σπιτιών, στα δημοφιλή τραγούδια και στις τοιχογραφίες σε δρόμους. Επίσης την συναντάμε σε τατουάζ, πίνακες ζωγραφικής και κινούμενα σχέδια.

Open Image Modal
Ένα αγόρι πετά χαρταετό έξω από το ιερό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του Cobre, στο El Cobre, στην Κούβα, το Σάββατο, 10 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, που λατρεύεται από Καθολικούς και οπαδούς των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερίας, βρίσκεται στην καρδιά της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής με εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Ramon Espinosa)
via Associated Press

 

Πως ξεκίνησαν όλα;

Η ιστορία 400 ετών της Παναγίας του Κόμπρε ξεκινά με δύο αδέρφια ιθαγενών, τον Χουάν και τον Ροντρίγκο ντε Χόγιος, και ένα σκλαβωμένο Αφρικανό αγόρι που ονομάζεται Χουάν Μορένο. Έφυγαν από τον οικισμό του Κόμπρε, που σημαίνει στα ισπανικά «χαλκός», κοντά στην ανατολική πόλη του Σαντιάγο ντε Κούβα και σαλπάρισαν σε μια βάρκα, αναζητώντας αλάτι.

Στο ταξίδι τους, λέγεται ότι βρήκαν ένα άγαλμα της Παναγίας πάνω σε μια ξύλινη σανίδα, να επιπλέει στον κόλπο της Νίπης. Έμειναν έκπληκτοι, όταν είδαν ότι τα ρούχα του αγάλματος ήταν στεγνά, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο βιβλίο «Κούβα: Μια Αμερικανική Ιστορία», της Άντα Φερέρ. Στην αγκαλιά της, η Παρθένος έφερε μια μικρότερη φιγούρα του μικρού Ιησού.

Ο πίνακας ήταν χαραγμένος με τις λέξεις: «Είμαι η Παναγία της Φιλανθρωπίας».

Open Image Modal
Η Santera Yenise Hoyos κρατά ομοίωμα της θεότητας "Ochun", η θεά του γυναικείου αισθησιασμού και της μητρότητας, έξω από το ιερό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας, γνωστό ως La Ermita, στο Μαϊάμι της Φλόριντα, Τετάρτη, 14 Φεβρουαρίου 2024. Η Ochun συνδέεται με την Καθολική Παναγία της Φιλανθρωπίας του Cobre, προστάτιδα της Κούβας. (AP Photo/Marta Lavandier)
via Associated Press

 

Πως έγινε η Παναγία προστάτιδα της Κούβας;

Κατά τη διάρκεια των αγώνων της Κούβας για ανεξαρτησία από την Ισπανία τον 19ο αιώνα, τραυματισμένοι στρατιώτες ζητούσαν από την Παρθένο να θεραπευτεί και έραβαν την εικόνα της στις στολές τους.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, βετεράνοι του πολέμου ζήτησαν από το Βατικανό να την ονομάσουν προστάτιδα Αγία της Κούβας. Ο Πάπας Βενέδικτος XV αποδέχθηκε το αίτημα.

Open Image Modal
Η Dainet Cala και η κόρη της Evelyn φέρνουν λουλούδια ως προσφορά στο ιερό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του Cobre στο El Cobre, Κούβα, Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, λατρεμένη από Καθολικούς και πιστούς στις παραδόσεις της κουβανικής Santeria, ενώνει συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής με εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α.. (AP Photo/Ramon Espinosa)
via Associated Press

 

Γιατί έγινε γνωστή η Παναγία του Κόμπρε έγινε γνωστή με άλλο όνομα στην αφροκουβανική θρησκεία «Σαντερία»;

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, Κουβανοί πολλών θρησκειών - συμπεριλαμβανομένης της αφρο-κουβανικής θρησκείας Santeria - προσεύχονταν στην Παρθένο, ενθυμούμενοι τον ρόλο του Χουάν Μορένο στην ιστορία της ανακάλυψης. Οι πιστοί της Σαντερία αποκαλούν το άγαλμα «Ochun», τη θεά του γυναικείου αισθησιασμού και της μητρότητας. Οι πιστοί φορούν συχνά κίτρινο, ένα χρώμα που συνδέεται με την «Βασίλισσα Ochun», και αφήνουν προσφορές ηλίανθων.

Open Image Modal
Οι άνθρωποι προσεύχονται κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας της Τετάρτης της Τέφρας στο ιερό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας, γνωστό ως La Ermita, στο Μαϊάμι της Φλόριντα, Τετάρτη, 14 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, που λατρεύεται από Καθολικούς και οπαδούς των παραδόσεων της Αφρο-κουβανικής Σαντερίας , βρίσκεται στο επίκεντρο της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής με εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Marta Lavandier)
via Associated Press

 

Που βρίσκεται ο ναός;

Καθώς ο μύθος της Παρθένου μεγάλωνε, το ίδιο έκανε και το παρεκκλήσι που στέγαζε το άγαλμα. Σήμερα, είναι μια όμορφη βασιλική στο χρώμα του ελεφαντόδοντου με κόκκινους τρούλους, στη μικρή κοινότητα Cobre λίγο έξω από την πόλη του Σαντιάγο.

Χιλιάδες άνθρωποι φτάνουν κάθε χρόνο στο ιερό της, περίπου 500 μίλια ανατολικά της Αβάνας. Αναζητούν ευλογίες, θεραπείες ή φέρνουν προσφορές.

 

Γιατί προσέφερε ο Χέμινγουεϊ το βραβείο Νόμπελ του;

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ ζήτησε να τοποθετηθεί το βραβείο Νόμπελ, που του απένειμαν το 1954, στα πόδια του αγάλματος ως ένδειξη ευχαριστίας προς τους Κουβανούς για έργα έμπνευσης όπως «Ο Γέρος και η Θάλασσα».

Ένα αντίγραφο του βραβείου κρέμεται σε έναν από τους τοίχους της εκκλησίας.

Στο μυθιστόρημα, ο κύριος χαρακτήρας κρατά μια εικόνα της Παρθένου στο σπίτι του. Ο Κουβανός ψαράς Σαντιάγο λέει στο βιβλίο ότι, παρόλο που δεν είναι θρησκευόμενος, υπόσχεται ότι θα κάνει προσκύνημα στην Παρθένο αν πιάσει το ψάρι.

Open Image Modal
Η αδελφή Eva Perez σηματοδοτεί το μέτωπο της Nathalye Parajes με ένα σταυρό από τέφρα κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας της Τετάρτης της Τέφρας στο ιερό Virgin of Charity, γνωστό ως La Ermita, στο Μαϊάμι της Φλόριντα, Τετάρτη, 14 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, σεβαστή από Καθολικοί και οπαδοί των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερίας, βρίσκεται στο επίκεντρο της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής μέχρι εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Marta Lavandier)
via Associated Press

 

Η οικογένεια Κάστρο έχει σχέση με την Παναγία;

Η μητέρα του Φιντέλ και του Ραούλ Κάστρο επισκέφτηκε την εκκλησία και άφησε εκεί το χρυσό αγαλματίδιο που αναπαριστά έναν μικρό αντάρτη της δεκαετίας του 1950, καθώς οι γιοι της πολεμούσαν την κυβέρνηση του δικτάτορα Μπατίστα, πριν από την επανάσταση.

 

Έχει πάει Πάπας σε αυτό το ναό στην Κούβα;

Ναί. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β′ επισκέφτηκε το ιερό το 1998 και τοποθέτησε ένα χρυσό στέμμα στο κεφάλι του αγάλματος. Ο Πάπας Βενέδικτος XVI έκανε το οδοιπορικό το 2012 για να τιμήσει την τετρακονταετηρίδα από την εμφάνιση του αγάλματος. Στην επίσκεψή του στο νησί το 2015, ο Πάπας Φραγκίσκος επίσης, προσευχήθηκε στην Προστάτιδα της Κούβας.

Open Image Modal
Πίνακες και αγάλματα της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του El Cobre, προς πώληση έξω από το ναό στο El Cobre, Κούβα, Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024. Η αναγνωρισμένη από το Βατικανό Παναγία, που λατρεύεται από Καθολικούς και οπαδούς της Αφρο-Κουβανικής Santeria, βρίσκονται στο επίκεντρο της κουβανικής ταυτότητας, ενώνοντας συμπατριώτες από το κομμουνιστικό νησί της Καραϊβικής μέχρι εκείνους που εξορίστηκαν ή μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. (AP Photo/Ramon Espinosa)
via Associated Press

 

Γιατί κατασκευάστηκε ”δίδυμος” ναός στο Μαϊάμι;

Οι Κουβανοί Αμερικανοί εξόριστοι λατρεύουν εδώ και καιρό την Παναγία της Φιλανθρωπίας σε μια εκκλησία νότια του κέντρου του Μαϊάμι. Η εκκλησία που τιμά την προστάτιδα του νησιού παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο ενότητας παρά τις δεκαετίες πολιτικών διχασμών μεταξύ των Κουβανών.