Ο «κόκκινος πλανήτης» που γοητεύει την λογοτεχνία και το σινεμά

H αλλιώς, η ποπ κουλτούρα και ο Άρης.
Open Image Modal
The Martian

Η Σελήνη σύμφωνα με μια θεωρία, αυτή της «γιγάντιας πρόσκρουσης», δημιουργήθηκε από την ένωση μικροσκοπικών κομματιών ενός κονιορτοποιημένου πλανήτη που εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα από μία καταστροφική σύγκρουση με τη Γη 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Άλλη πάλι θεωρία, ισχυρίζεται ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε μετά από την πρόσκρουση στη Γη ενός αγνώστου ουράνιου σώματος στο μέγεθος του Άρη.

Ανεξαρτήτως θεωριών, το γεγονός είναι ότι η Γη επέζησε, επιτρέποντας στη ζωή την ύπαρξη και εξέλιξη του είδους μας. 

Για ποιόν λόγο η πιθανότητα ζωής στους πλανήτες γύρω από την Γη αποτελούσαν -κυρίως για την τέχνη- πόλο έλξης; Και τί ήταν αυτό που μας γοήτευε με τον Άρη, που μας έκανε να θέλουμε να μάθουμε τα πάντα για τον «Κόκκινο Πλανήτη»;

Λογοτεχνία και κινηματογράφος, με έργα όπως «Ο Πόλεμος των Κόσμων» (War of the Worlds), «Εισβολείς από τον Άρη» (Invaders from Mars) και «Οι Αρειανοί Eπιτίθενται!» (Mars Attacks!), παρουσιάζουν τον Άρη ως τον πλανήτη στον οποίο υπάρχει ζωή, με τη διαφορά ότι εν τέλει είναι εχθρικός προς τον άνθρωπο και θέλει την καταστροφή του. 

Αρειανές φαντασιώσεις

Η θέση ότι υπάρχει ζωή στον Άρη ξεκινάει πολύ νωρίς, από το 1877 και τον Ιταλό αστρονόμο Τζιοβάνι Σκιαπαρέλι, που χαρτογράφησε τον πλανήτη, δίνοντας παράλληλα ονόματα σε σημεία του όπως, Πεδιάδα των Ηλυσίων, Εδέμ και Ουτοπία.

Ο Σκιαπαρέλι πίστευε ότι μπορούσε να εντοπίσει νερό στην επιφάνεια του πλανήτη, καθώς και κανάλια που, υποτίθεται, κατασκευάστηκαν από όντα με γνώσεις μηχανολογίας. Ο Πέρσιβαλ Λόουελ, αστρονόμος με έδρα την Αριζόνα, υποστήριξε το 1895, ότι υπάρχει ένα περίπλοκο σύστημα άρδευσης που μόνο ένας προηγμένος πολιτισμός μπορούσε να κατασκευάσει. 

Σειρά είχε η ποπ κουλτούρα που μέσα από τα βιβλία του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ, που με ήρωα των Τζον Κάρτερ και την σειρά «Barsoom» (Μπάρσουμ), έτσι του άρεσε να αποκαλεί τον Άρη,  πίστευε ότι μπορούσε να ταξιδέψει μέσα στον χρόνο από την Γη στον Άρη.

Όταν μάλιστα ο Κάρτερ ταξίδεψε στον Άρη, στο βιβλίο «The Gods of Mars», ήρθε αντιμέτωπος με εικόνες από έναν πλανήτη γεμάτο νερό. «Στ′ αριστερά μου η θάλασσα απλωνόταν μέχρι εκεί που μπορούσα να δώ διακρίνοντας αμυδρά την ακτογραμμή. Στα δεξιά μου ένα ποτάμι, επιβλητικό, ήρεμο και μαγευτικό που τα νερά του κατέληγαν ενώπιον μου στην ήρεμη θάλασσα».

Ο Άρης του Μπάροουζ μοιάζει πολύ με τη Γη και τους αγώνες για εξουσία και πλούτο. Παράλληλα, ο ίδιος είχε μια καλή εξήγηση γιατί ο πλανήτης δεν είχε νερό σε εμφανή σημεία στην επιφάνεια: Ήταν οι κάτοικοι που το είχαν εκτρέψει σε υπόγειες υδάτινες οδούς, προκειμένου να μην εξατμιστεί αλλά και για να το κρύψει ο ένας από τον άλλο.

Το μεγαλύτερο μέρος της σειράς βιβλίων «Barsoom» περιγράφει τον Άρη ως ένα πλανήτη καλυμμένο από βρύα που μεγάλωναν στον πάτο της θάλασσας και απλώνονταν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Κοιλάδες που έκρυβαν δάση και έλη μαζί με βασίλεια, πλούσια σε γεωργικούς και ορυκτούς θυσαυρούς που πολεμούσαν το ένα το άλλο, με σκοπό να ξεπουλήσουν τον πλανήτη τους.

Ένα σπίτι μακριά από το σπίτι

Μέχρι την δεκαετία του 1960 είμαστε περίπου πεπεισμένοι ότι στον Άρη υπάρχει ζωή. Χρειάστηκε να φτάσει η αποστολή του Μάρινερ 4 της NASA, το 1965 για να καταλάβουμε πως είναι «νεκρός», χωρίς ίχνος ζωής, με ηφαιστειογενές έδαφος. Καμία «Εδέμ». Ο Άρης ήταν αυτό που κάλλιστα θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε, μία «Παγωμένη Κόλαση».

Αυτός είναι ο Άρης που συναντά ο ήρωας του Αντι Γουίερ, Μαρκ Γουίτνεϊ, στο εξαιρετικό βιβλίο «Ο Αρειανός» (The Martian), που κυκλοφόρησε το 2011. Καλλιεργεί φυτά, άλλωστε είναι καταξιωμένος βοτανολόγος, που αποτελούν και την μοναδική μορφή ζωής στον κόκκινο πλανήτη και χάνεται σε μία ανεμοθύελλα, εγκατελελειμμένος από τους άλλους εξερευνητές. 

Εξαιρετικά επινοητικός, καταφέρνει να μείνει ζωντανός παρά τις κακουχίες.

«Αν ο οξυγονωτής χαλάσει, θα πάθω ασφυξία. Aν η παροχή νερού σταματήσει θα πεθάνω από την δίψα. Αν το Hab σπάσει θα εκραγώ. Αν τίποτα απ′ όλα δεν συμβεί θα μου τελειώσει το φαγητό και θα πεθάνω της πείνας».

Και παρά τα μεγάλα ρίσκα και τους κινδύνους το επόμενο βήμα είναι η δημιουργία αποικίας στον Άρη. Έτσι ο Κιμ Στάνλεϊ Ρόμπινσον με την τριλογία του το 1990, «Mars Trilogy» και τα βιβλία, «Red Mars»,  «Green Mars» και «Blue Mars», μας ταξιδεύει στο 2026 και την δημιουργία αποικίας αφού πρώτα η ζωή έχει επιστρέψει στον πλανήτη καθώς οι συνθήκες διαβίωσης είναι ίδιες με αυτές της Γης.

Η τριλογία είναι μεν ουτοπική, αλλά με μία ευχάριστη διάθεση, σε αντίθεση με τη συνηθισμένη ζοφερή στάση πολλών μυθοπλασιών του Άρη, καθώς ο Ρόμπινσον φαντάζεται πώς με την αναδιαμόρφωση του πλανήτη, θα γίνουμε καλύτεροι, πιο δίκαιοι άνθρωποι, καλωσορίζοντας αγνώστους και βρίσκοντας την πραγματική Εδεμ, στο διάστημα.

Από την πλευρά του, ο Ελον Μασκ, ο εφευρέτης και επιχειρηματίας, έχει ανακοινώσει προκαταρκτικά σχέδια για τη χρηματοδότηση μιας αποικίας τουλάχιστον 80.000 εποίκων, η οποία μας μεταφέρει στο ίδιο μέρος όπου ο Ρέι Μπράντμπερι και το μυθιστόρημα του «The Martian Chronicles» του 1950, οραματίζεται την Γη ως ένα προάστιο που μεταφέρθηκε στον Άρη.

Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι Αρειανοί είναι ήδη εκεί, και όταν οι άνθρωποι προσγειώνονται στον κόκκινο πλανήτη, το τότε μακρινό έτος του 1999, δέχονται την επίθεση τους. Παίρνουν την εκδίκηση τους καθώς ο Μπράντμπουρι φαντάζεται μια πανδημία που εξαλείφει τους Αρειανούς, αφήνοντας τον πλανήτη σε μια νέα φυλή αποίκων που μπορεί, όπως υπονοεί ο Μπράντμπουρι, να είναι μακρινά ξάδελφια των εξαφανισμένων Αρειανών.

Οι έποικοι του Έλον Μασκ, θα προσγειώνονται στον Άρη αγοράζοντας ένα εισητήριο για απλή μετάβαση, σε αντίθεση με τον Μαρκ Γουίτνεϊ του Άντι Γουίερ. Βέβαια ακόμα και αν το εισητήριο ήταν μετ′ επιστροφής το αν θα είχαν ένα πλανήτη που να άξιζε να επιστρέψουν, είναι ένα άλλο ερώτημα. Βέβαια στο βιβλίο του Ρέι Μπράντμπερι, οι άνθρωποι επιστρέφουν στην Γη, μην έχοντας καθόλου μνήμες από την παρουσία τους στον Άρη, όπως ακριβώς και οι αρειανοί του Μπάροουζ.

Απέχει βέβαια από το μοναδικό μυθιστόρημα που κάνει λόγο για ένα κατεστραμένο πλανήτη, μία αλληγορία στην πραγματικότητα αφού οι άνθρωποι καταστρέφουμε το μοναδικό μέρος που μας δόθηκε να ζήσουμε.

Πηγή: CNN.com