Ο Πόλεμος και το Έπος του ’40 μέρα προς μέρα μέσα από τον Τύπο της εποχής

«ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΗΜΕΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ, ΕΠΟΣ 1940-41» (εκδόσεις ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ). Το δίτομο έργο του Κωνσταντίνου Γκιουλέκα, βουλευτή της ΝΔ στην Α Θεσσαλονίκης ξεπερνά τις 1200 σελίδες και διαβάζεται ρέοντας, με εντεινόμενο ενδιαφέρον για τον αναγνώστη που θα «βουτήξει» στον τεράστιο όγκο της μακροχρόνιας έρευνας του συγγραφέα. Μοιάζει τελικά με ντοκιμαντέρ στο χαρτί για όλη εκείνη την σκοτεινή, αιματοβαμμένη περίοδο που ξεκινά με την κήρυξη του πολέμου στην Δυτική Ευρώπη το 1939 και για την Ελλάδα το 1940: αρχικά με τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ τον Δεκαπενταύγουστο και κατεξοχήν από την 28η Οκτωβρίου και έπειτα.

Πρωτοσέλιδα, άρθρα και ανταποκρίσεις ελληνικών αλλά και ξένων εφημερίδων, εξώφυλλα και σελίδες περιοδικών της εποχής, εκατοντάδες φωτογραφίες, αφίσες, στολές. «Ακόμα και διαταγές στο Μέτωπο του ’40», λέει ο Κωνσταντίνος Γκιουλέκας. «Υπάρχει μια διαταγή του λοχαγού Γεωργίου Μιχαλάκη που είναι διάτρητη από τις σφαίρες που τον σκότωσαν. Το παληκάρι δεν ξέρουμε που βρίσκεται θαμμένο αλλά έχουμε το αίμα του σε αυτή τη διαταγή που εκτίθεται στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης».

«Εδώ και τέσσερις δεκαετίες συλλέγω ότι μπορώ σχετικά με τη νεότερη εθνική μας ιστορία», συνεχίζει ο ίδιος. «Ένα μεγάλο μέρος αυτής της συλλογής εθνικών κειμηλίων το έχω λοιπόν δωρίσει στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Και κατάφερα να συγκεντρώσω ένα μεγάλο αρχείο απο εφημερίδες και περιοδικά από διάφορες ιστορικές περιόδους, όχι μόνο από το ’40 αλλά και από το 1912- 1913, τον Μακεδονικό Αγώνα αλλά και παλιότερα».

«Θέλησα να φωτίσω μέσα από αυτό το υλικό κάποιες πτυχές του Αγώνα του ’40 που δεν ήταν τόσο γνωστές. Η ιστορία γράφεται ψυχρά και με την ασφάλεια της χρονικής απόστασης από τα γεγονότα, αλλά τα ρεπορτάζ και τα δημοσιεύματα του Τύπου αναδεικνύουν και μεταφέρουν διαχρονικά τον παλμό, την ατμόσφαιρα κάθε εποχής. Στον πόλεμο του ’40 οι δημοσιογράφοι και φωτογράφοι της περιόδου εκείνης, με τον λόγο και την εικόνα διέσωσαν το πνεύμα που επικρατούσε τότε στο Μέτωπο αλλά και στα μετόπισθεν».

«Θεώρησα ότι το αρχείο που συγκέντρωσα δεν θα είχε καμιά αξία αν παρέμενε στα κλειστά συρτάρια ενός δημοσιογράφου, σήμερα βουλευτή- ήθελα να συνδράμω όποιον θα ήθελε να αντλήσει πληροφορίες για αυτή την περίοδο. Αυτό ήταν το κίνητρό μου για αυτή την δίτομη έκδοση που παρακολουθεί τον πόλεμο και την εποποιϊα του ’40 μέρα προς μέρα, όπως καταγράφηκε στον Τύπο της εποχής».

- Η επικαιρότητα του μηνύματος του Έπους του ΄40 σήμερα; Είναι ορατή, αντιληπτή;

Η Ελλάδα ποτέ δεν έπαψε να αντιμετωπίζει κινδύνους τα χρόνια που ακολούθησαν. Σήμερα βρισκόμαστε εν μέσω μιας ακόμα κρίσης με την Τουρκία που είναι, όμως, πρωτοφανής σε ένταση και διάρκεια κυρίως. Όταν το ’40 η πατρίδα κάλεσε τα παιδιά της, όλοι οι Έλληνες έδωσαν αποφασιστική απάντηση όχι μόνο στον εισβολέα αλλά και σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα: ότι οι Έλληνες νιώθουν και τιμάνε την εθνική αξιοπρέπεια ακόμα και αν χρειαστεί με τις θυσίες τους.

«Και σήμερα ο ελληνικός λαός είναι ενωμένος απέναντι στις συνεχιζόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Αυτό το λέω και με την ιδιότητά μου ως πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικών της Βουλής: οι περισσότερες συνεδριάσεις της Επιτροπής γίνονται κεκλεισμένων των θυρών λόγω της “ευαισθησίας” των θεμάτων. Τα πολιτικά κόμματα- που σε άλλα θέματα έχουν έντονες διαφωνίες- στην Επιτροπή Άμυνας και Εξωτερικών συγκλίνουμε σε έναν κοινό τόπο, σε μια εθνική γραμμή. Είμαστε όλοι αποφασισμένοι να προασπίσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Αυτό είναι το μήνυμα του σήμερα και το δίδαγμα του ’40».

Ίσως μπορούμε να παρατηρήσουμε και μια άλλη αναλογία του ’40 με το σήμερα: η Ελλάδα έδωσε τότε μια αποφασιστική απάντηση, έχοντας όμως τους προηγούμενους μήνες δείξει μια τεράστια υπομονή απέναντι στις ιταλικές, φασιστικές προκλήσεις. Και σήμερα η Ελλάδα δείχνει υπομονή. Και φρόνηση.

Ο παραλληλισμός αυτός είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η ιστορία δεν είναι μουσειακό είδος- μας δείχνει πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αλλά και να αποφύγουμε διάφορες προκλήσεις. Ναι, και τότε η Ελλάδα προσπαθούσε να κρατήσει μια απόλυτη ουδετερότητα, δεν προκάλεσε ποτέ και μέχρι την τελευταία στιγμή έδινε ένα μήνυμα ειρήνης. Το ίδιο πράττει και σήμερα η Ελλάδα: στέλνει το μήνυμα μιας χώρας που αγωνίζεται για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή. Αλλά και δηλώνει εμφατικά ότι είναι έτοιμη να προασπίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα έναντι παντός και με κάθε κόστος.