Ελευθέριος Βενιζέλος: 157 χρόνια από τη γέννησή του

«Στο Ακρωτήρι καθ’ αργά ανάβει μια λαμπάδα για τον Εθνάρχη που ’κανε μεγάλη την Ελλάδα!»
Open Image Modal
.
commons wikimedia

Ρίζες. Χανιά. Οικογένεια 

Ο μεγαλύτερος πολιτικός της Νεώτερης Ελλάδας, που συνέδεσε το όνομά του με το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας. Δέσποσε στην πολιτική ζωή της χώρας από το 1887 έως το 1936. Η πολιτική του δράση προκάλεσε εντονότατα πάθη για πολλά χρόνια και αποτυπώνονται στις έννοιες «Βενιζελισμός» - «Αντιβενιζελισμός».

Διετέλεσε 7 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας, συνολικά επί 12 χρόνια και 6 μήνες. Ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος γεννήθηκε στις 23 Αυγούστου του 1864 στις Μουρνιές Χανίων και ήταν το 5ο παιδί του εμπόρου Κυριάκου Βενιζέλου και της Στυλιανής Πλουμιδάκη.

Ο πατέρας του ήθελε να τον κάνει έμπορο, αλλά το νεαρό παλικαράκι ήθελε να διευρύνει τους ορίζοντές του και προτίμησε να σπουδάσει Νομικά και Οικονομικά στο Παν. Αθηνών.

Το 1886 επέστρεψε στα Χανιά, όπου άρχισε να δικηγορεί. Στη Βουλή της Κρήτης, όπου τον έστελνε τακτικά από το 1887 ως αντιπρόσωπό του ο λαός των Χανίων, διακρίθηκε σθεναρά. Ανήκε στην παράταξη των Φιλελευθέρων, το «κόμμα των Ξυπόλητων.

Όταν το 1898, οι μεγάλες δυνάμεις κήρυξαν την αυτονομία της Κρήτης με Ύπατο Αρμοστή τον πρίγκηπα Γεώργιο της Ελλάδας, ο Βενιζέλος διορίστηκε Υπ. Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας.

Αργότερα, όμως, ήλθε σε σύγκρουση με τον Γεώργιο, αναγκάστηκε να παραιτηθεί αλλά και να κηρύξει την επανάσταση του Θερίσου, με σκοπό την απομάκρυνση του πρίγκηπα από την Κρήτη και την ένωση της μεγαλονήσου με την Ελλάδα.

Το 1891 νυμφεύθηκε στα Χανιά τη Μαρία Κατελούζου. Η παρουσία στο γάμο του των προξένων των Μεγάλων Δυνάμεων φανέρωνε το κύρος και τις σχέσεις που είχε αναπτύξει ο εικοσιεπτάχρονος δικηγόρος. Το ζευγάρι είχε δύο παιδιά, τον –αργότερα- εφοπλιστή Κυριάκο Βενιζέλο και τον στρατιωτικό και πολιτικό Σοφοκλή Βενιζέλο, που έφτασε μέχρι την πρωθυπουργία της χώρας στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Η γέννηση, όμως, του Σοφοκλή έμελλε να είναι μοιραία για την Μαρία, η οποία πέθανε αναπάντεχα από επιλόχεια μόλυνση. Ο πρόωρος θάνατός της συγκλόνισε βαθιά τον Βενιζέλο. Έκτοτε και για όλη του τη ζωή, διατήρησε τη χαρακτηριστική κρητική γενειάδα, σε ένδειξη διαχρονικού συναισθηματικού πένθους. 

Ελλάδα. Φιλελεύθεροι. Πόλεμος και Διπλωματία 

Η πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα, συνεπεία του στρατιωτικού κινήματος στου Γουδή (15 Αυγούστου 1909), τον φέρνει στην Αθήνα με πρόσκληση του Στρατιωτικού Συνδέσμου.

Ο κρητικός πολιτικός έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό από τον αθηναϊκό λαό και στις βουλευτικές εκλογές, Νοέμβριο του 1910, ως αρχηγός του νεοϊδρυθέντος Κόμματος των Φιλελευθέρων (22-23/08/1910), επικράτησε με παντοδυναμία. Αμέσως, ο Βενιζέλος έθεσε σε εφαρμογή ένα ευρύ πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς, που όμοιό του δεν είχε δει η χώρα στα 80-85 χρόνια του ελεύθερου βίου της.

Η εκσυγχρονιστική πολιτική βούληση του αποτυπώθηκε στο Σύνταγμα του 1911. Άριστος γνώστης της διπλωματίας και βαθιά Αριστοτελικός απέκτησε άμεσα άψογες σχέσεις με τον σόφρωνα Βασιλέα Γεώργιο αλλά και το σύνολο της τότε αστικής και μεσοαστικής τάξης.

Με την ταχέα αναδιοργάνωση και τεράστια ενίσχυση του στρατού και στόλου που έκανε με Αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο και τη σύναψη της Βαλκανικής Συμμαχίας κέρδισε η Ελλάδα τους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912-1913 κατά των Τούρκων, Α’ Βαλκανικός Πόλεμος και των Βουλγάρων, Β’ Βαλκανικός.

Η Ελλάδα φτάνει πάνω από τα Γιάννενα, την Θεσσαλονίκη, το Κιλκίς μέχρι και τις Σέρρες, μαζί με Κρήτη και Βόρειο Αιγαίο. Το αναδημιουργικό του έργο ήλθε να διακόψει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Ο Βενιζέλος διαφώνησε με τον, πλέον, βασιλιά Κωνσταντίνο για το εάν έπρεπε να αναμιχθεί η χώρα μας αμέσως στον πόλεμο ή να παραμείνει ουδέτερη. Ο αγγλογαλλόφιλος Βενιζέλος υποστήριζε την άμεσα εμπλοκή της χώρας μας στον πόλεμο, ενώ ο γερμανόφιλος βασιλιάς προτιμούσε την ουδετερότητα.

Είναι η εποχή του βαθύτατου Εθνικού Διχασμού, που θα επισωρεύσει στην Ελλάδα τραύματα και πληγές, που θα αργήσουν πολλά χρόνια να επουλωθούν…

Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία δύο φορές μέσα στο 1915 και αφού είχε κερδίσει πανηγυρικά της εκλογές της 31ης Μαΐου.

Η διαμάχη των δύο ανδρών κορυφώθηκε τον Νοέμβριο του 1916 με την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου και την ανάληψη εκ νέου της πρωθυπουργίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που οδήγησε στην έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

Μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου, ο Βενιζέλος επιτυγχάνει ένα ακόμη διπλωματικό θρίαμβο με την υπογραφή στο Παρίσι της Συνθήκης των Σεβρών (27 Ιουλίου 1920), με την οποία δημιουργείται η μεγάλη Ελλάδα «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών».

Την ώρα, όμως, που ετοιμαζόταν να επιστρέψει θριαμβευτής στην Ελλάδα, έγινε απόπειρα δολοφονίας του στο Παρίσι από φανατικούς του αντιπάλους, η οποία απέτυχε (30 Ιουλίου).

Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Βενιζέλος ηττήθηκε και απογοητευμένος αναχώρησε από την Ελλάδα, ανακοινώνοντας ότι εγκαταλείπει την πολιτική. Κλήθηκε, όμως, να συνεισφέρει με τη διπλωματική του εμπειρία και το αναμφισβήτητο διεθνές κύρος που διέθετε, στη διαμόρφωση της Συνθήκης της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923), στην οποία σύρθηκε η ηττημένη Ελλάδα στα πεδία των μαχών της Μικράς Ασίας.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1921 νυμφεύθηκε στο Λονδίνο, την Έλενα Σκυλίτση, κόρη πλούσιας ελληνικής οικογένειας του Ην. Βασιλείου. 

‘’Χρυσός Επίλογος’’ και Υστεροφημία  

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επανήλθε στην κεντρική πολιτική σκηνή το 1928, μετά από μία μεγάλη περίοδο πολιτικής αστάθειας και κέρδισε τις εκλογές της 19ης Αυγούστου. Κυβέρνησε έως το 1932 σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για την παγκόσμια οικονομία (Κραχ 1929).

Θα επιτελέσει σημαντικά θετικό έργο σε πολλούς οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς. Ίδρυση Αγροτικής Τράπεζας, Συμβουλίου της Επικρατείας, Εθνικού Θεάτρου, ανέγερση 4.500 περίπου κρατικών κτισμάτων και έργων δημόσια ωφέλειας: νοσοκομεία, λιμάνια, θέατρα, εκκλησίες, σχολικές αίθουσες, φράγματα, γέφυρες, δικαστικά μέγαρα. ΕΟΤ, Οικονομικά Επιμελητήρια, Εμπορικοί Σύλλογοι, παρουσία της Ελλάδος στην Χάγη, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Νεά Υόρκη και σε κάθε διεθνές φόρουμ κλπ. Αλλά θα χρεωθεί και την αναπόφευκτη χρεωκοπία της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1932.

Στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας συνήψε σύμφωνα φιλίας με την Ιταλία, Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία κι έθεσε τις βάσεις της ελληνοτουρκικής συμφωνίας και συνεργασίας. Ένιωθε ότι σε ελάχιστα χρόνια μεγάλο κακό θα βρει την Ευρώπη και προσπάθησε να το προλάβει σε ότι αφορά την πατρίδα μας.

Από την δεκαετία του 1920 μιλούσε ανοιχτά, διεθνώς και δημόσια για την δημιουργία υπερεθνικών οργανισμών, τύπου Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Ιανουάριο του 1933 σχηματίζει την τελευταία του κυβέρνηση.

Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου οι Φιλελεύθεροι ηττώνται και την επομένη ακολουθεί το αποτυχημένο φιλοβενιζελικό Κίνημα Πλαστήρα. Στις 6 Ιουνίου έγινε νέα απόπειρα δολοφονίας του από πολιτικούς του αντιπάλους, η οποία και πάλι απέτυχε. Μετά το νέο αποτυχημένο κίνημα των οπαδών του κατά της κυβερνήσεως του Λαϊκού Κόμματος την 1η Μαρτίου 1935, ο Βενιζέλος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να μην επιστρέψει ποτέ...

Ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος άφησε την τελευταία του πνοή στο Παρίσι στις 18 Μαρτίου 1936 από εγκεφαλική συμφόρηση. Η σορός του μεταφέρθηκε κατ’ ευθείαν στην Κρήτη, υπό τον φόβο επεισοδίων στην Αθήνα, και ενταφιάστηκε στην αγαπημένη του κρητική γη του Ακρωτηρίου Χανίων, που συνδέθηκε άρρηκτα με την αγωνιστική του παρουσία για την πραγματοποίηση των οραμάτων του. ‘’Σαν είναι ο τράγος δυνατός δεν τονε στένει η μάντρα. Ο άντρας κάνει τη γενιά κι όχι η γενιά τον άντρα’’ τραγουδάνε στην Κρήτη για εκείνον ακόμη… 

Το κείμενο υπογράφουν οι κ.κ.: 

– Αγγελική (Άντζελα) Πατούλια, Απόφοιτη Παν. Κύπρου / Φοιτήτρια Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνικής Διοίκησης, Δ.Π.Θ. / , Ασκ. Δικηγόρος Ναύπακτου

– Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς, Π.Μ.Σ. Διεθνών Σπουδών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας, Παν. Μακεδονίας / Επικοινωνιολόγος / Δημοσιογράφος