Περί τέχνης και οίκων ανοχής: Επιστολή - ντοκουμέντο των Βαν Γκογκ - Πολ Γκογκέν

«Με τον Γκογκέν, το αίμα και το σεξ έχουν το προβάδισμα έναντι της φιλοδοξίας» γράφει ο Βαν Γκογκ.
Open Image Modal
NurPhoto via Getty Images

Μία επιστολή, η μοναδική, τουλάχιστον γνωστή, που έγραψαν από κοινού οι διάσημοι ζωγράφοι Βίνσεντ Βαν Γκογκ και Πολ Γκογκέν, στην οποία περιέγραφαν τις επισκέψεις τους σε οίκους ανοχής και τις απόψεις τους για το μέλλον της τέχνης, πωλήθηκε σε δημοπρασία στο Παρίσι έναντι 210.600 ευρώ.

Την επιστολή απέκτησε από τη δημοπρασία το Ίδρυμα Βίνσεντ Βαν Γκογκ και θα εκτεθεί στο ομώνυμο μουσείο στο Άμστερνταμ από τις 9 Οκτωβρίου 2020, μαζί με 40 ακόμη έγγραφα.

Οι δυο καλλιτέχνες απέστειλαν την επιστολή στον Γάλλο συνάδελφό τους Εμίλ Μπερνάρ στα τέλη του 1888, κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στη γαλλική πόλη Αρλ, όπου το ολλανδικό ίδρυμα διατηρεί άλλο ένα μουσείο.

Η επιστολή, που γράφηκε μία εβδομάδα αφότου ο Γάλλος Γκογκέν έφθασε στην κατοικία του Ολλανδού Βαν Γκονγκ στην Αρλ, ενημερώνει τον Μπερνάρ για τις συζητήσεις που είχαν για την τέχνη και την προσωπική τους δουλειά.

«Ιδού τώρα κάτι που θα σε ενδιαφέρει -κάναμε κάποιες περιηγήσεις στα μπορντέλα και μάλλον είναι πιθανόν ότι τελικά θα πηγαίνουμε εκεί συχνά για να δουλεύουμε», τονίζουν στην επιστολή τους.

«Αυτή τη στιγμή, ο Γκογκέν εργάζεται πάνω σε έναν καμβά από το ίδιο βραδινό καφέ που κι εγώ έχω ζωγραφίσει, αλλά με φιγούρες που τις είδε στα μπορντέλα. Τα πάντα υπόσχονται πως θα βγει ένα πανέμορφο πράγμα», επισημαίνεται στο κείμενο.

Open Image Modal
«Νυχτερινό καφέ», έργο του Βαν Γκογκ, Αρλ, 1888
Photo 12 via Getty Images

Οι δυο καλλιτέχνες απέστειλαν την επιστολή στον Γάλλο συνάδελφό τους Εμίλ Μπερνάρ στα τέλη του 1888, κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στη γαλλική πόλη Αρλ, όπου το ολλανδικό ίδρυμα διατηρεί άλλο ένα μουσείο.

Η επιστολή, που γράφηκε μία εβδομάδα αφότου ο Γάλλος Γκογκέν έφθασε στην κατοικία του Ολλανδού Βαν Γκονγκ στην Αρλ, ενημερώνει τον Μπερνάρ για τις συζητήσεις που είχαν για την τέχνη και την προσωπική τους δουλειά.

«Ιδού τώρα κάτι που θα σε ενδιαφέρει -κάναμε κάποιες περιηγήσεις στα μπορντέλα και μάλλον είναι πιθανόν ότι τελικά θα πηγαίνουμε εκεί συχνά για να δουλεύουμε», τονίζουν στην επιστολή τους.

«Αυτή τη στιγμή, ο Γκογκέν εργάζεται πάνω σε έναν καμβά από το ίδιο βραδινό καφέ που κι εγώ έχω ζωγραφίσει, αλλά με φιγούρες που τις είδε στα μπορντέλα. Τα πάντα υπόσχονται πως θα βγει ένα πανέμορφο πράγμα», επισημαίνεται στο κείμενο.

Open Image Modal
CHRISTOPHE ARCHAMBAULT via Getty Images
Open Image Modal
CHRISTOPHE ARCHAMBAULT via Getty Images

Το Ίδρυμα Βίνσεντ Βαν Γκογκ υποστηρίζει πως η επιστολή αυτή αποτελεί το πιο σημαντικό έγγραφο του ζωγράφου που διαθέτει οποιοδήποτε άλλο μουσείο, καθώς έχει γραφεί «με τέσσερα χέρια» μαζί με τον Γκογκέν.

«Ο καλλιτεχνικός τους διάλογος ήταν ασταμάτητος εκείνες τις ημέρες και συνεχιζόταν και μέσα στους οίκους ανοχής και σε αυτήν την ίδια την επιστολή», προσθέτει το Ίδρυμα, τονίζοντας πως το περιεχόμενό της «δίνει μία οραματική εικόνα για την καλλιτεχνική τους συνεργασία και για το μέλλον της τέχνης».

Στην επιστολή, ο Βαν Γκογκ περιγράφει τον Γκογκέν ως «ένα άσπιλο δημιούργημα με τα ένστικτα ενός άγριου θηρίου. Με τον Γκογκέν, το αίμα και το σεξ έχουν το προβάδισμα έναντι της φιλοδοξίας».

Ο Γκογκέν πέρασε περίπου δύο μήνες με τον Βαν Γκογκ στην Αρλ, όμως η σχέση τους τελικά επιδεινώθηκε, έγινε σχεδόν βίαιη. Έφυγε μετά έναν νευρικό κλονισμό που υπέστη ο Ολλανδός ζωγράφος, ο οποίος έκοψε το αυτί του -με πολλούς να ισχυρίζονται πως το έκανε ως δείγμα εξιλασμού για τον καυγά του με τον Γκογκέν -και ο οποίος απετέλεσε το θέμα της διάσημης πλέον «αυτοπροσωπογραφίας του με επίδεσμο στο αυτί».

Η αλληλογραφία του Βαν Γκογκ περιλαμβάνει περί τις 900 σωζόμενες επιστολές. Ως επί το πλείστον, πρόκειται για γράμματα που αντάλλαξαν ο ζωγράφος με τον μικρότερο αδελφό του Τεό, ο οποίος τον στήριζε συναισθηματικά και οικονομικά καθ′ όλη τη διάρκεια του ταραγμένου βίου του. 

Οι επιστολές αυτές έχουν βοηθήσει τους ιστορικούς τέχνης να κατανοήσουν καλύτερα τη ζωή, το έργο και τις επιρροές του κορυφαίου ζωγράφου.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ, BBC