Το Ιράν έσπασε την πυρηνική συμφωνία: Παραβίασε τα όρια του εμπλουτισμένου ουρανίου

Τι σημαίνει αυτή η κίνηση και γιατί θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη.
|
Open Image Modal
ASSOCIATED PRESS

Το Ιράν παραβίασε το όριο των αποθεμάτων του σε χαμηλό εμπλουτισμένο ουράνιο, το οποίο είχε οριστεί στην πυρηνική συμφωνία που είχαν συνάψει οι παγκόσμιες δυνάμεις το 2015, μεταδίδουν τα ΜΜΕ της χώρας.

Το πρακτορείο ειδήσεων Isna ανέφερε ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Μοχάμεντ Χαβάτ Ζαρίφ, επιβεβαίωσε την υπέρβαση του ανώτατου ορίου των 300 κιλών (660 λίβρες). Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, από την πλευρά του, δήλωσε ότι θα υποβάλει έκθεση-αναφορά.

«Το επόμενο βήμα μας θα είναι να εμπλουτίσουμε ουράνιο πέραν του 3,67% που επιτρέπεται βάσει της συμφωνίας», είπε ο Ζαρίφ, σύμφωνα με την ιρανική κρατική ραδιοτηλεόραση IRIB. «Οι Ευρωπαίοι απέτυχαν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις τους για προστασία των συμφερόντων του Ιράν βάσει της συμφωνίας», πρόσθεσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών.

Τα ευρωπαϊκά έθνη έχουν προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε παραβίαση θα έχει συνέπειες.

Εάν η παράβαση επιβεβαιωθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), η συμφωνία επιτρέπει την εκ νέου επιβολή πολυμερών κυρώσεων, που έχουν αρθεί ως αντάλλαγμα στον περιορισμό των πυρηνικώβν δραστηριοτήτων του Ιράν.

«Βάσει των όσων μου είπαν, το Ιράν έχει ξεπεράσει το όριο των 300 κιλών σύμφωνα με το σχέδιό του. Το είχαμε ανακοινώσει και προηγουμένως» δήλωσε ο Ζαρίφ τη Δευτέρα το απόγευμα.

«Εχουμε πει ξεκάθαρα τι θα κάνουμε και θα ενεργήσουμε αναλόγως, θεωρούμε ότι αποτελεί μέρος των δικαιωμάτων μας στο πλαίσιο του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης» πρόσθεσε, αναφερόμενος στην πυρηνική συμφωνία.

Νωρίτερα, το πρακτορείο ειδήσεων Fars επικαλέστηκε μια πηγή λέγοντας ότι οι επιθεωρητές του ΔΟΑΕ μέτρησαν το απόθεμα τη Δευτέρα και επιβεβαίωσαν ότι είχε ξεπεράσει το ανώτατο όριο.

Ενας εκπρόσωπος του ΔΟΑΕ είπε στο BBC ότι γνώριζε τις εκθέσεις, προσθέτοντας: «Οι επιθεωρητές μας βρίσκονται επιτόπου και θα αναφέρουν την κατλασταση στα κεντρικά μόλις επαληθευθεί το απόθεμα LEU [ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού]».

Open Image Modal
ASSOCIATED PRESS

Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια περίοδο μεγάλης έντασης στη Μέση Ανατολή, με το Ιράν να καταρρίπτει ένα αμερικανικό drone πάνω από το Στενό του Ορμούζ και τις ΗΠΑ να κατηγορούν την Τεχεράνη ότι βρίσκεται πίσω από δύο μπαράζ επιθέσεων σε πετρελαιοφόρα.

Το Ιράν επιδιώκει να παραβιάσει τους όρους της πυρηνικής συμφωνίας, βήμα προς βήμα, για να ασκήσει πιέσεις στους Ευρωπαίους ώστε να το βοηθήσουν να αντισταθεί στην οικονομική πίεση που ασκούν οι ΗΠΑ μέσω των κυρώσεων. Αλλά κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι οι Ευρωπαίοι θα μπορέσουν να το κάνουν αυτό. Ο νέος μηχανισμός για τη διευκόλυνση του εμπορίου με το Ιράν για ανθρωπιστικά αγαθά είναι πλέον λειτουργικός, όχι όμως και ικανοποιητικός για το Ιράν.

Η κίνηση του Ιράν θα προκαλέσει ένα κρεσέντο αντιδράσεων από τους πιό αυστηρούς κριτικούς. (Αλλοι μπορεί να είναι πιο προσεκτικοί και να περιμένουν τον ΔΟΑΕ να επαληθεύσει την παραβίαση.)

Το πιο σημαντικό είναι αυτό που κάνει το Ιράν. Απειλεί να αυξήσει το επίπεδο εμπλουτισμού του ουρανίου σε ποσοστό μέχρι 20% από την Κυριακή. Αυτό θα του θα του επέτρεπε να εξασφαλίσει περίπου το 90% της διαδικασίας που απαιτείται για την κατασκευή βομβών. Και αυτό θα κρούσει τον διπλωματικό κώδωνα του κινδύνου σε όλο τον πλανήτη.

 

Γιατί το Ιράν παραβίασε το όριο αποθεμάτων;

Η ιρανική οικονομία πνέει τα λοίσθια από τότε που οι ΗΠΑ αποχώρησαν από την πυρηνική συμφωνία τον Μάιο του 2018 και άρχισαν να άρχισαν να επαναφέρουν τις κυρώσεις με στόχο τον πετρελαϊκό και τον τραπεζικό τομέα.

Ο Τραμπ ανέφερε ότι η συμφωνία ήταν λανθασμένη και ότι ήθελε να αναγκάσει την κυβέρνηση του Ιράν να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους - κάτι που αρνήθηκε να κάνει.

Τον Μάιο, αφού οι ΗΠΑ τερμάτισαν την απαλλαγή από τις κυρώσεις στις χώρες που εξακολουθούν να εισάγουν ιρανικό πετρέλαιο ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμορφώνεται πλέον με το όριο εμπλουτισμένου ουρανίου των 300 κιλών.

Ο Χασάν Ρουχάνι ανέφερε ότι οι παγκόσμιες δυνάμεις δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους. Παράλληλα, έδωσε διορία στις πέντε χώρες που εξακολουθούν να συμμετέχουν στη συμφωνία - το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Κίνα και τη Ρωσία - έως τις 7 Ιουλίου για να εκπληρώσουν τη δέσμευσή τους να προστατέψουν το Ιράν από τις επιπτώσεις των κυρώσεων.

Αν αποτύχουν, είπε, το Ιράν θα ξεκινούσε να εμπλουτίζει το ουράνιο σε ποσοστό άνω του 3,67% και επίσης θα «πάγωνε» τον επανασχεδιασμό του πυρηνικού αντιδραστήρα βαρέως ύδατος στο Αράκ.

Γιατί αυτό είναι ζήτημα

Η πυρηνική συμφωνία είναι πιθανό να καταρρεύσει εάν διαπιστωθεί ότι το Ιράν βρίσκεται σε «ουσιώδη παραβίαση» του ορίου εμπλουτισμό ουρανίου.

Μετά από 30 ημέρες, οποιοδήποτε από τα άλλα μέρη θα μπορούσε να «επαναφέρει» τις κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών που ακυρώθηκαν με την απόφαση 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ενα τέτοιο βήμα δεν μπορεί να εμποδιστεί με βέτο.

Η απειλή του Ιράν για εμπλουτισμό του ουρανίου άνω του 3,67% εμπνέει επίσης σημαντική ανησυχία από την άποψη του πολλαπλασιασμού.

Το Ιράν επιμένει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι ειρηνικό, αλλά οι εμπειρογνώμονες λένε ότι το εμπλουτισμένο ουράνιο σε ποσοστό 20% είναι το μεγαλύτερο βήμα για την παραγωγή πυρνηνικών όπλων. 

Ο αντιδραστήρας του Αράκ αποτελεί έναν ακόμη κίνδυνο πολλαπλασιασμού, διότι αν δεν επανασχεδιαστεί, θα παράγει καύσιμο που περιέχει πλουτώνιο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών βομβών.

Εκκληση του Βρετανού ΥΠΕΞ στην Τεχεράνη να τηρήσει τις υποχρεώσεις της 

Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Τζέρεμι Χαντ έκρινε «βαθύτατα ανησυχητική» την ανακοίνωση από το Ιράν ότι ξεπέρασε το όριο που είχε τεθεί με τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμά του σε ό,τι αφορά τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου.

«Προτρέπω το Ιράν να μην απομακρυνθεί περισσότερο (από τη συμφωνία) και να συμμορφωθεί και πάλι με τις υποχρεώσεις του», έγραψε στο Twitter ο Χαντ.

«Το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει αποφασισμένο να φροντίσει ώστε η συμφωνία θα λειτουργεί και να χρησιμοποιήσει όλα τα διπλωματικά εργαλεία για να κατευναστούν οι περιφερειακές εντάσεις», διαβεβαίωσε.

Περισσότερη πίεση ζητά το Ισραήλ

Για «πυρηνικό εκβιασμό» κατηγόρησε το Ιράν ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας, Γιουβάλ Στάνιτς, έπειτα από την γνωστοποίηση ότι η Ισλαμική Δημοκρατία υπερέβη το όριο των αποθεμάτων της σε εμπλουτισμένο ουράνιο, σύμφωνα με το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο Kan.

«Είναι μια κατάφωρη παραβίαση της συμφωνίας», τόνισε ο Ισραηλινός υπουργός. «Το Ιράν κάνει ένα πυρηνικό εκβιασμό. Λέει στον κόσμο: ”Κοιτάξτε πόσο κοντά είμαστε να αποκτήσουμε ένα πυρηνικό όπλο”», πρόσθεσε.

«Η ιρανική οικονομία καταρρέει...τελούν υπό πίεση ατομικά, οπότε προβαίνουν σε ανισόρροπες ενέργειες», συμπλήρωσε ο Στάνιτς. «Αν η πίεση συνεχιστεί, και ο κόσμος δεν ενδώσει, θα τα παρατήσουν», εκτίμησε.

«Δεν παραβιάσαμε την πυρηνική συμφωνία» δηλώνει η Τεχεράνη

Από την πλευρά της η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι δεν παραβίασε τη διεθνή συμφωνία JCPOA (κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης).

«ΔΕΝ παραβιάσαμε τη συμφωνία (#JCPOA)», τόνισε με tweet του ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ.

«Η παράγραφος 36 της συμφωνίας επεξηγεί το γιατί. Ενεργοποιήσαμε και εξαντλήσαμε την παράγραφο 36 μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ. Δώσαμε στους Ε3+2 διάστημα λίγων εβδομάδων, επιφυλασσόμενοι ως προς το δικαίωμά μας. Τελικώς λάβαμε δράση έπειτα από 60 εβδομάδες. Μόλις η E3 συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της, θα αναιρέσουμε», τόνισε.

 

Ο Ζαρίφ συνόδευσε το tweet του με το κείμενο της παραγράφου 36 της JCPOA, που προβλέπει έναν μηχανισμό για την επίλυση διαφορών όταν τα συμβαλλόμενα μέρη εκτιμούν ότι οι άλλες υπογράφουσες χώρες δεν εμπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους.

Ο όρος E3 αναφέρεται στην Γερμανία, τη Βρετανία και την Γαλλία και το Ε3+2 περιλαμβάνει επίσης τη Ρωσία και την Κίνα.

(με πληροφορίες από ΑΠΕBBC)