Γιατί οι άνθρωποι άρχισαν να τρώνε αιγυπτιακές μούμιες;

Οι μούμιες ήταν ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο στην Ευρώπη για 500 χρόνια.
Open Image Modal
.
Examination of a Mummy by Paul Dominique Philippoteaux c 1891. (Photo: Public Domain/ArtMight)

Οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο κανιβαλισμός έκανε καλό στην υγεία τους για περισσότερα από 500 χρόνια. Ήταν η εποχή που οι Ευρωπαίοι είχαν εμμονή με τις αιγυπτιακές μούμιες.

Από τον Μεσαίωνα έως τον 19ο αιώνα υπήρχε μια μεγάλη μερίδα Ευρωπαίων που πίστευε ότι τα ανθρώπινα λείψανα θα μπορούσαν να θεραπεύσουν οτιδήποτε από τη βουβωνική πανώλη μέχρι τον πονοκέφαλο.

Μανία της μούμιας

Η πίστη ότι οι μούμιες μπορούσαν να θεραπεύσουν ασθένειες ώθησε τους ανθρώπους για αιώνες να καταναλώνουν κάτι που είχε απαίσια γεύση.

Το προϊόν που δημιουργήθηκε από μουμιοποιημένα σώματα, ήταν μια φαρμακευτική ουσία που καταναλώνονταν για αιώνες από πλούσιους και φτωχούς, διαθέσιμη σε φαρμακεία.

Μέχρι τον 12ο αιώνα οι φαρμακοποιοί χρησιμοποιούσαν αλεσμένες μούμιες για τις «φαρμακευτικές» τους ιδιότητες. Οι μούμιες ήταν ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο για τα επόμενα 500 χρόνια.

Σε έναν κόσμο χωρίς αντιβιοτικά, οι γιατροί συνταγογράφησαν κρανία, οστά και σάρκα για τη θεραπεία ασθενειών από πονοκεφάλους έως μείωση του οιδήματος ή θεραπεία της πανώλης.

Δεν πίστευαν όμως όλοι κάτι τέτοιο. Ο Γκι Φοντέν, ένας βασιλικός γιατρός, αμφέβαλλε ότι η μούμια ήταν χρήσιμο φάρμακο καθώς την εποχή που έζησε - το 1564 - είδε «πλαστές» μούμιες κατασκευασμένες από νεκρούς αγρότες της Αλεξάνδρειας. Κατάλαβε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να εξαπατηθούν καθώς δεν κατανάλωναν πάντα γνήσιες αρχαίες μούμιες.

Οι φαρμακοποιοί και οι βοτανολόγοι εξακολουθούσαν να χορηγούν φάρμακα για μούμια μέχρι τον 18ο αιώνα.

Το φάρμακο της μούμιας

Open Image Modal
.
wikimedia CC

Δεν πίστευαν όλοι οι γιατροί ότι τα συστατικά από τις μούμιες έφτιαχναν το καλύτερο φάρμακο. Ορισμένοι γιατροί πίστευαν ότι το φρέσκο κρέας και το αίμα είχαν μια «ζωτικότητα» που έλειπε από τους νεκρούς.

Ο Βασιλιάς Κάρολος Β′ της Αγγλίας λάμβανε φαρμακευτική αγωγή από ανθρώπινα κρανία μετά από επιληπτικές κρίσεις και, μέχρι το 1909, οι γιατροί χρησιμοποιούσαν συνήθως ανθρώπινα κρανία για τη θεραπεία νευρολογικών παθήσεων.

Για τη βασιλική και κοινωνική ελίτ, η κατανάλωση μούμιων θεωρείτο κατάλληλο φάρμακο, καθώς οι γιατροί ισχυρίστηκαν ότι οι μούμιες που κυκλοφορούσαν ήταν κάποιος Φαραώ.

Δείπνο, ποτά και παράσταση

Μέχρι τον 19ο αιώνα, οι άνθρωποι δεν κατανάλωναν πλέον μούμιες για να θεραπεύσουν ασθένειες, αλλά οι βικτωριανοί φιλοξενούσαν «πάρτι ξετυλίγματος» όπου τα αιγυπτιακά πτώματα ξετυλίγονταν σε ιδιωτικά πάρτι.

Η πρώτη αποστολή του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο το 1798 κέντρισε την ευρωπαϊκή περιέργεια και επέτρεψε στους ταξιδιώτες του 19ου αιώνα στην Αίγυπτο να φέρουν ολόκληρες μούμιες πίσω στην Ευρώπη  που αγόρασαν από τους δρόμους της Αιγύπτου.

Εκείνη την εποχή γινόντουσαν ιδιωτικά πάρτι  αφιερωμένα στο ξετύλιγμα των υπολειμμάτων των αρχαίων αιγυπτιακών μούμιων.

Το 1834 ο χειρουργός Τόμας Πέττιγριου ξετύλιξε μια μούμια στο Royal College of Surgeons. Στην εποχή του, οι αυτοψίες και οι επεμβάσεις γίνονταν δημόσια και αυτό το ξετύλιγμα ήταν απλώς ένα ακόμη δημόσιο ιατρικό γεγονός.

Η κατάρα της μούμιας

Τα «πάρτι ξετυλίγματος» μούμιας τελείωσαν με την έναρξη του 20ου αιώνα. Οι μακάβιες συγκινήσεις έμοιαζαν κακόγουστες και η αναπόφευκτη καταστροφή  αρχαιολογικών καταλοίπων φαινόταν λυπηρή.

Στη συνέχεια, η ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών πυροδότησε μια τρέλα  που διαμόρφωσε το σχέδιο art deco σε όλα, από τα μοτίβα των θυρών στο κτίριο Chrysler έως το σχήμα των ρολογιών που σχεδίασε ο Cartier. Ο ξαφνικός θάνατος το 1923 του Λόρδου Κάρναρβον, χορηγού της αποστολής του Τουταγχαμών, ήταν από φυσικά αίτια, αλλά σύντομα αποδόθηκε σε μια νέα δεισιδαιμονία - «την κατάρα της μούμιας».

Σύγχρονες μούμιες

Open Image Modal
.
Harry Burton; Apic/Getty Images

Το 2016 ο αιγυπτιολόγος Τζόν Τ. Τζόνσον φιλοξένησε το πρώτο δημόσιο ξετύλιγμα μιας μούμιας από το 1908. Ο Τζόνσον δημιούργησε μια αναπαράσταση του πώς ήταν να είσαι παρών σε ένα Βικτωριανό ξετύλιγμα. Η μούμια ήταν απλώς ένας ηθοποιός τυλιγμένος με επιδέσμους.

Σήμερα, η μαύρη αγορά του λαθρεμπορίου αρχαιοτήτων - συμπεριλαμβανομένων των μούμιων - αξίζει περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τέλος, κανένας σοβαρός αρχαιολόγος δεν θα ξετύλιγε μια μούμια και κανένας γιατρός δεν θα πρότεινε να τη φάμε.