Κοραή 4: Στο ΥΠΠΟ και τον Δήμο Αθηναίων ο χώρος μνήμης που βασανίστηκαν Ελληνες από τους Ναζί

Τα μηνύματα στους τοίχους των κρατητηρίων αποτελούν ένα πολύτιμο ψήγμα μικρο-ιστορίας μιας τόσο άγριας, αλλά και ηρωικής περιόδου.
Open Image Modal
Η ναζιστική σημαία που βρισκόταν εξωτερικά του κτηρίου της οδού Κοραή
Ανδρέας Εμπειρίκος

Οι τοίχοι του «μιλούν» για τα  χρόνια σκληρής δοκιμασίας, αλλά και αντιστασιακής δράσης του ελληνικού λαού. Σε αυτά τα υπόγεια κρατητήρια της Κομαντατούρ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, χιλιάδες Έλληνες κρατήθηκαν και βασανίστηκαν. Άφησαν στο χώρο «θραύσματα» της ύπαρξης τους και συγκλονιστικές μαρτυρίες που συνθέτουν ένα μεγάλο κομμάτι της εθνικής Αντίστασης στην πρωτεύουσα.

Ο λόγος για τον χώρο ιστορικής μνήμης «ΚΟΡΑΗ 4» που πέρασε στα χέρια του υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Αθηναίων. 

Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, του  Διευθύνοντος Σύμβουλου της Εθνικής Τράπεζας Παύλου Μυλωνά και του Διευθύνοντος Συμβούλου της Εθνικής Ασφαλιστικής Robert Gauci, ολοκληρώθηκε η διαδικασία δωρεάς και παράδοσης του χώρου από την Εθνική Τράπεζα και την Εθνική Ασφαλιστική στο Υπουργείο Πολιτισμού και στον Δήμο  Αθηναίων που από κοινού αναλαμβάνουν την ευθύνη λειτουργίας του. 

Open Image Modal
Η είσοδος
Ανδρέας Εμπειρίκος

Πόλεμος και Κατοχή

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στην εκδήλωση, με το ξέσπασμα του πολέμου ο χώρος δεσμεύεται από το υπουργείο Εσωτερικών για να φιλοξενήσει υπηρεσίες του. Με την κατάληψη της Αθήνας από τους ναζιστές εισβολείς, επιτάσσεται από την Κομαντατούρ. Τα υπόγεια,  αντιαεροπορικά καταφύγια, θα γίνουν τα κολαστήρια  για τους Έλληνες πατριώτες. Είναι ένας χώρος, από τους λίγους που έμειναν, όπου η ιστορία μένει «ζωντανή». Στο δεύτερο υπόγειο, σώζεται ατόφιο το στρώμα του 1944, όπου ακόμη διαβάζονται μηνύματα, ημερομηνίες, ονόματα, σκίτσα. Φαινομενικά παράδοξο για έναν χώρο μαρτυρίου. Δείχνει, όμως, τον πατριωτισμό, την ακατάβλητη θέληση για αντίσταση στον κατακτητή, αλλά και την πίστη στην τελική νίκη και τη δικαίωση του αγώνα τους. Σα να μεταφέρουν την ελπίδα της σύντομης επιστροφής όχι μόνο στον ειρηνικό βίο, αλλά σε έναν καλύτερο κόσμο. Τα μηνύματα στους τοίχους των κρατητηρίων αποτελούν ένα πολύτιμο ψήγμα μικρο-ιστορίας μιας τόσο άγριας, αλλά και ηρωικής περιόδου. Τη συλλογική αντίσταση του ελληνικού λαού στον κατακτητή συνθέτουν μυριάδες αφανείς ιστορίες προσωπικής αυταπάρνησης και θυσίας. 

Open Image Modal
Γράμμα κρατούμενου που έχει διασωθεί
Ανδρέας Εμπειρίκος

Μετά την Απελευθέρωση 

Μετά την Απελευθέρωση και έως τα Δεκεμβριανά, το κτήριο στέγασε τα γραφεία του ΕΑΜ. Το 1991, τα παλιά υπόγεια κρατητήρια μετατρέπονται, από το Υπουργείο Πολιτισμού που ανέλαβε και τη συντήρησή, σε Χώρο ιστορικής μνήμης 1941-1944. Ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εγκαινίασε τον χώρο, στις 16 Μαΐου 1991, ώστε να τιμηθούν στο ανώτατο επίπεδο η  ιστορία της Αντίστασης και οι αγωνιστές της.

Open Image Modal
Τεκμήρια που αντέχουν στο χρόνο ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για την κράτηση χιλιάδων και προκαλούν ιδιαίτερη συγκίνηση.
Ανδρέας Εμπειρίκος

Ιστορικό διατηρητέο μνημείο 

Το 1991 τα υπόγεια κρατητήρια συντηρήθηκαν και χαρακτηρίστηκαν Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο με την ονομασία «Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944». Σε ειδικά διαμορφωμένο θάλαμο του α΄ υπογείου εκτίθενται μικροαντικείμενα των κρατουμένων που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια της συντήρησης του χώρου, σημειώσεις στη γερμανική γλώσσα, η ναζιστική σημαία που κυμάτιζε στο κτίριο και μια πόρτα από το κρατητήριο της  Gestapo στην οδό Μέρλιν. Από το 1991 έως και σήμερα που η ευθύνη του χώρου περνάει από κοινού στο Δήμο Αθηναίων και το Υπουργείου Πολιτισμού, ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης λειτουργούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και την ευθύνη της Εθνικής Ασφαλιστικής.  

 

Η μελλοντική λειτουργία κι ανάδειξη 

Οπως τονίστηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, μετά την ευγενική δωρεά της Εθνικής Τράπεζας και της Εθνικής Ασφαλιστικής, ο Δήμος Αθηναίων και το Υπουργείο Πολιτισμού, σε αγαστή συνεργασία, θα διασφαλίσουν τη λειτουργία και τη καλύτερη ανάδειξη του ιστορικού αυτού χώρου