LNG για ενεργειακή απεξάρτηση

Η διεύρυνση της χρήσης LNG, θα απεξαρτοποιήσει την Ευρώπη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας και θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της ποντοπόρου ναυτιλίας μας.
Open Image Modal
Φωτογραφία αρχείου
Felix Cesare via Getty Images

Του Γιώργου Ατσαλάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης

Τα κράτη χρειάζονται την οικονομία για να ζουν και ασφάλεια για να επιβιώνουν. Σήμερα όμως, απειλείται η ενεργειακή ασφάλεια πολλών κρατών. Tο φυσικό αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη έχουν φθάσει σε τιμές ρεκόρ τους τελευταίους μήνες.

Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη σχεδόν πενταπλασιάστηκαν το τελευταίο έτος. Τα μελλοντικά συμβόλαια (futures) φυσικού αερίου στο Άμστερνταμ στις αρχές Σεπτεμβρίου ήταν στα 258 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh), ενώ πέρυσι την ίδια περίοδο ήταν 49 ευρώ. Γενικά, η τιμή του φυσικού αερίου έχει 14πλασιαστεί σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας.

Η Ρωσία έχει ήδη διακόψει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Πολωνία, τη Βουλγαρία, τη Φινλανδία, τη Δανία και την Ολλανδία, ενώ τις έχει περιορίσει σε άλλα κράτη όπως στη Γερμανία και την Ιταλία. Επιπλέον, πρόσφατα η Gazprom ανακοίνωσε την αναστολή των παραδόσεων φυσικού αερίου στον γαλλικό όμιλο Engie και την επ’ αόριστον διακοπή της λειτουργίας του αγωγού Nord Stream 1. Η Ρωσία προμήθευε μόνο το ένα τρίτο του όγκου φυσικού αερίου που είχε συμφωνήσει με τις ευρωπαϊκές χώρες. 

Η ετήσια τιμή του αργού πετρελαίου υπολογίζεται κατά μέσο όρο στα 93 $ ανά ισοδύναμο βαρέλι το 2022. Συγκριτικά, κατά τη διάρκεια των προηγούμενων κρίσεων τιμών του 2008 και του 1973, το αργό πετρέλαιο ήταν κατά μέσο όρο 127 και 119 δολάρια ανά βαρέλι, αντίστοιχα. Η τιμή του φυσικού αεριού σήμερα σε ισοδύναμο πετρελαίου είναι 490 δολάρια. 

Αυτό που διακρίνει την ενεργειακή άνοδο του 2022 είναι ότι οι τιμές έχουν εκτοξευθεί σε όλα τα καύσιμα και οι πιο ακριβές τιμές αφορούν κυρίως την Ευρώπη.  

Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να προστατεύσουν το εισόδημα των νοικοκυριών, δίνοντας επιδοτήσεις για τους λογαριασμούς ενέργειας. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις αυτών των αυξανόμενων ενεργειακών δαπανών, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική και οικονομική ευθραυστότητα της περιοχής και την εξάρτησή της από τον ενεργειακό εφοδιασμό από ένα προμηθευτή. 

Στην Νότιο Ανατολική Ευρώπη, το τρέχον σύστημα αγωγών επικεντρώνεται στις ρωσικές προμήθειες που ρέουν μέσω του Διαβαλκανικού αγωγού καθώς και στο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του αγωγού Trans-Anatolian. Το δίκτυο BRUA συνδέει τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Αυστρία με αυτές τις προμήθειες μέσω μιας σειράς διασυνδέσεων. 

Στη χώρα μας με βάση τα στοιχεία του 2020, το μίγμα ενεργειακής κατανάλωσης έχει ως εξής: το 50,8% της κατανάλωσης ενέργειας αφορά το πετρέλαιο, το 7,6% το φυσικό αέριο. Η Ηλεκτρική κατανάλωση αφορά το 28,2%. Η κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ανέρχεται περίπου στο 13 %.

Η ηλεκτρική ενέργεια στην χώρα μας παράγεται ως εξής: Από φυσικό αέριο 40%, από στερεά καύσιμα 26,3%, ανανεώσιμες πηγές και βιοκαύσιμα 37%, και 13,4% από λιγνίτη. 

Τώρα οι χώρες εξετάζουν τρόπους να αξιοποιήσουν άλλες πηγές. Η Σερβία, για παράδειγμα, επιδιώκει να κατασκευάσει διασυνδέσεις με τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία για πρόσβαση σε φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρουμανία.

Τέτοια έργα όμως, χρειάζονται χρόνια για να κατασκευαστούν, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα παραμείνουν εξαρτημένες από τη ρωσική ενέργεια προς το παρόν. 

Η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική όσον αφορά το υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς μπορεί να τροφοδοτηθεί οδικώς από μεγάλους τερματικούς σταθμούς. Ωστόσο, πολλά συστήματα θέρμανσης κατασκευάζονται για να λειτουργούν με φυσικό αέριο και όχι με LNG, πράγμα που σημαίνει ότι αυτά τα συστήματα θα απαιτήσουν επίσης αντικατάσταση ή προσαρμογή, και επομένως περισσότερες επενδύσεις. 

Η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο που διακινείται μέσω από μονοπωλιακά ελεγχόμενους αγωγούς, με την πλειοψηφία να προέρχεται από τη Ρωσία. Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε την αγορά LNG εκ νέου στο επίκεντρο. Μετά την εισβολή της  Ρωσίας στην Ουκρανία, οι κυβερνήσεις  αναζητούν λύσεις για υποδομές εισαγωγής LNG καθώς προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο

Η υγροποίηση του φυσικού αερίου επιτρέπει τη μεταφορά του σε καταναλωτικές αγορές μακριά από τις εγκαταστάσεις παραγωγής. Η εμπορία LNG πραγματοποιείται μέσω ειδικών πλοίων, με τη διαδικασία επαναεριοποίησης να πραγματοποιείται στον τερματικό σταθμό παραλαβής. Αυτοί οι τερματικοί σταθμοί μπορεί να είναι είτε χερσαίες μονάδες επαναεριοποίησης είτε πλωτές μονάδες επαναεριοποίησης αποθήκευσης (FSRU) αγκυροβολημένες σε λιμάνι. Μόλις επαναεριοποιηθεί, το φυσικό αέριο εισέρχεται στα συστήματα διανομής αγωγών για παράδοση στον τελικό χρήστη.

Το υγροποιημένο φυσικό αέριο προσφέρει τη δυνατότητα αγοράς φυσικού αερίου ακόμη και από προμηθευτές που δεν είναι συνδεδεμένοι σε δίκτυα αγωγών. Με το  LNG γίνεται απεξάρτηση από τους αγωγούς οι οποίοι λειτουργούν ως μονοπωλιακό κανάλι διανομής ενέργειας.

Στην πραγματικότητα ένα μονοπωλιακό κανάλι εφοδιασμού όπως είναι οι  Ρωσικοί αγωγοί φυσικού αερίου, γίνετε όπλο χειραγώγησης των τιμών ενέργειας και όπλο πολιτικού εκβιασμού των κυβερνήσεων και των λαών.  Όταν μονοπωλιακά κανάλια διανομής ενέργειας βρίσκονται στα χέρια αυταρχικών κυβερνήσεων δεν θα διστάσουν να τα χρησιμοποιήσουν για να καταστρέψουν άλλους λαούς.

Στο LNG με την ψύξη του φυσικού αερίου στους μείον 162 βαθμούς Κελσίου, ο όγκος μειώνεται κατά 600 φορές, εξασφαλίζοντας ευκολότερη μεταφορά και αποθήκευση. Το εμπόριο LNG επιτρέπει τη μεταφορά φυσικού αερίου σε χώρες χωρίς υποδομή αγωγών και έτσι διαφοροποιεί την αγορά ενέργειας.

Εκτός από την απεξάρτηση, με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να δεσμεύονται να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα τις επόμενες δεκαετίες, η χρήση καυσίμων με μικρότερη εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα έχει αυξηθεί. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου, ενός ορυκτού καυσίμου με συγκριτικά χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. 

Η Ευρώπη διαθέτει επί του παρόντος, μόνο 29 επιχειρησιακούς τερματικούς σταθμούς εισαγωγής LNG.  

Open Image Modal
.
.

Ο μεγαλύτερος τερματικός σταθμός εισαγωγής LNG βρίσκεται στο Milford Haven του Ηνωμένου Βασιλείου, με ονομαστική ετήσια χωρητικότητα 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. 

Η Γερμανία δεν διαθέτει τερματικό σταθμό εισαγωγής LNG αλλά πρόκειται να κατασκευάσει ένα με αναμενόμενη ετήσια χωρητικότητα 20 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Η λανθασμένη στρατηγική της Γερμανίας βασισμένη στην λειτουργεία του  αγωγού Nord Stream 2 είχε αποτρέψει τις επενδύσεις σε υποδομές LNG.

Το Κατάρ είναι η πρώτη χώρα προμήθειας LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθούμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νιγηρία. Οι ΗΠΑ αναμένεται να αυξήσουν τον όγκο των εξαγωγών LNG στην Ευρώπη, με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση να εισάγουν υψηλούς όγκους ρεκόρ από τα τέλη του 2021, κυρίως λόγω των χαμηλών αποθεμάτων φυσικού αερίου. 

Open Image Modal
.
.

Η ΕΕ-27 εισήγαγε περίπου 16,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG από το Κατάρ το 2021, από 17,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το προηγούμενο έτος. Η προσφορά LNG των Ηνωμένων Πολιτειών αυξήθηκε πάνω από 12%, από 13,9 σε 15,8 δισεκατομμύρια κυβικά. 

Η Αυστραλία έχει τη μεγαλύτερη ικανότητα εξαγωγής LNG από οποιαδήποτε άλλη χώρα παγκοσμίως. Από το 2022, οι τερματικοί σταθμοί της Αυστραλίας για εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου είχαν συνολική χωρητικότητα 87,6 εκατομμυρίων μετρικών τόνων ετησίως. Η Αυστραλία και το Κατάρ είναι σήμερα οι κύριες εξαγωγικές χώρες LNG, ακολουθούμενες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν ετήσια δυναμικότητα 73,9 εκατομμυρίων μετρικών τόνων. Οι ΗΠΑ αναμένεται να προσθέσουν περισσότερους από 300 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως για εξαγωγές  LNG στο μέλλον.

Open Image Modal
.
.

Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) είναι η υγρή μορφή φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται σε πολλά ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Είναι ένα μείγμα υδρογονανθράκων μεταβλητής σύνθεσης, με κύριο συστατικό το μεθάνιο, και μπορεί να περιέχει μικρές ποσότητες αιθανίου, προπανίου, βουτανίου και αζώτου. Οι ατμοί του LNG σε θερμοκρασία δωματίου είναι ελαφρύτεροι από τον αέρα. Το φυσικό αέριο είναι χημικά ουδέτερο και μη τοξικό. Δεν έχουν καταγραφεί ατυχήματα άμεσης ανάφλεξης του LNG σε περίπτωση διαρροής. 

Η διεύρυνση της χρήσης LNG, θα απεξαρτοποιήσει την Ευρώπη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, θα εξασθενίσει την μονοπωλιακή ισχύ των αγωγών, και θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της ποντοπόρου ναυτιλίας μας η οποία ήδη δραστηριοποιείτε με σημαντικό αριθμό ιδιόκτητων πλοίων LNG.